IJspannenkoeken
Bijzondere fenomenen komen in het weer regelmatig voorbij. Is het geen shelfcloud – een wolk die soms voorafgaat aan zware onweersbuien – of een circumzenitale boog – een halo die ontstaat door breking van zonlicht in ijskristallen -, dan is het wel de nieuwe wolkensoort undulatus asperatus – ruwe, golvende wolken die stormachtig lijken, maar verdwijnen zonder een storm te vormen. Maar ook als we iets kleiner kijken, zien we soms mooie dingen. Zo hebben we het in deze rubriek bijvoorbeeld al eens gehad over ijscirkels, maar ook over het noorderlicht en vandaag gaan we het eens hebben over ijspannenkoeken. Deze zijn donderdag namelijk op de rivier Dee bij Aberdeen in Schotland waargenomen.

Als we het in de meteorologie over pannenkoeken hebben, denken de echte weerliefhebbers vaak meteen aan ontploffende buienwolken die we op de satellietbeelden soms kunnen zien, maar in dit geval hebben de pannenkoeken een geheel andere betekenis. Het zijn ronde stukken ijs, met een diameter tussen 10 centimeter tot een meter, die op het oppervlak van stromen water drijven.

Ronde ijsschijven
Gisteren – donderdag – merkten enkele vissers in Schotland deze ijspannenkoeken op in de rivier Dee, bij de zogeheten Lummels Pool in Aberdeenshire. Tientallen tot honderden ronde schijven van ijs dreven in het water, allemaal met en ietwat opstaande rand. Met een diameter van ongeveer 20 centimeter leken het wel drijvende borden. Een fraai en toch best uniek aanzicht.

Ontstaanswijze
Meestal worden de pannenkoeken waargenomen op open water dat is bedekt met een zekere mate aan vergruisd ijs. Stukken van het vergruisde ijs worden met het bewegende water meegevoerd en botsen in de stroom soms tegen elkaar aan. Op deze manier ontstaan de ronde vormen. De rand van een stuk ijs wordt bij lichte dooi namelijk als eerste broos en schaaft dus gemakkelijk bij, wat bij continu tegen elkaar botsen dus aanhoudend gebeurd. In een koude nacht bevriest het geheel opnieuw en dit proces kan zo enkele etmalen doorgaan. Uiteindelijk zijn (tientallen) grote of kleine ijspannenkoeken het resultaat.

Pakijs
Een andere manier waarop ijspannenkoeken kunnen ontstaan, is door het breken van pakijs in bewegend water. Pakijs is een veel voorkomende vorm van zee-ijs, dat bestaat uit op elkaar geschoven ijsschollen. Het proces verloopt hier vrijwel identiek aan dat van vergruisd ijs. Door het bewegen van het zeewater botsen de ijsschollen tegen elkaar aan en ontstaan ronde ijsschijven.

 

Schuim
In het recente geval in Schotland ging het om een nog iets andere variant, namelijk ijspannenkoeken van bevroren schuim. Het schuim dreef op het wateroppervlak en plukjes ervan bevroren, waarna vervolgens wel weer hetzelfde proces optrad zoals hierboven beschreven. Overdag werden de schijven zachter door de iets hogere temperaturen, waardoor nieuw schuim gemakkelijk aan de ijspannenkoeken bleef kleven. Tijdens vorst in de nachten bevroren de ze opnieuw en groeiden zo uit tot schijven met een diameter van ongeveer 10 tot 20 centimeter. 

Aberdeen
In Aberdeen, in het oosten van Schotland, is het de laatste dagen overdag steeds een graad of 6 en in de nachten ligt het kwik dichtbij het vriespunt. Het dunne schuim op het water van de rivier Dee en de omringende poeltjes bevriest bij dit soort temperaturen snel. De komende dagen gaat het kwik er, net als bij ons, weer iets omhoog, maar tijdens de kerstdagen wordt het ook daar geleidelijk kouder.







Lees ook:

| Gewijzigd: 19 december 2014, 18:39 uur, door Justin

Citaat van jcroon, vrijdag 19 december 2014, 17:31 uur Citaat van Lako, vrijdag 19 december 2014, 14:44 uur
IJspannenkoeken
Pakijs
Een andere manier waarop ijspannenkoeken kunnen ontstaan, is door het breken van pakijs in bewegend water. Pakijs is een veel voorkomende vorm van zee-ijs, dat bestaat uit op elkaar geschoven ijsschollen. Het proces verloopt hier vrijwel identiek aan dat van vergruisd ijs. Door het bewegen van het zeewater botsen de ijsschollen tegen elkaar aan en ontstaan ronde ijsschijven
Leuk stukje, ik was eigenlijk alleen bekend met  bovenstaande ontsttaansvorm. Geen idee wat ik aan deze kennis heb  maar leuk is het wel,
 

Ik vind het er zo onnatuurlijk uitzien, een soort van kerstversiering voor in de vijver van bijv. je tuin

Citaat van Supercell, zaterdag 20 december 2014, 12:29 uur Schitterend toch

 
Je zou ze bijna in de kerstboom willen hangen!