Waterkwaliteit van kleine wateren eindelijk in kaart

Natuur & Milieu en ASN Bank deden samen met mensen thuis onderzoek naar de waterkwaliteit van kleine wateren. En het resultaat is niet best.
In voorjaar 2019 slaat Natuur & Milieu alarm om de slechte waterkwaliteit in Nederland. Slechts 1% van de Nederlandse meren en rivieren voldoet aan de Europese richtlijnen van waterkwaliteit. De reden? Toezicht op waterkwaliteit ontbreekt doordat de verschillende partijen in de sector langs elkaar heen werken. 

Eenderde van het oppervlaktewater in Nederland bestaat uit kleine wateren zoals slootjes, beekjes en kleine plassen. Tot voor kort wist alleen niemand hoe het staat met de waterkwaliteit in deze kleine wateren. Dit wordt namelijk niet gemeten.

In de zomer van 2019 kwam hier verandering in. Natuur & Milieu startte samen met ASN Bank een burgeronderzoek: Vang de Watermonsters. Met een speciale Watermonster-meetkit kon iedereen een monster nemen uit een sloot of meertje in de buurt en dit terugsturen. Zo kon de kwaliteit van kleine wateren in kaart worden gebracht.

Belang van goede waterkwaliteit

Vijvers en slootjes zijn een bron van biodiversiteit en de kraamkamer van talloze insecten planten en andere dieren. Deze kleine wateren vormen een belangrijke schakel in een functionerend ecosysteem. Daarom is het zo belangrijk dat de waterkwaliteit in deze kleine wateren goed is. Als de waterkwaliteit daalt hebben allerlei vissen, vogels, planten en insecten het moeilijk. Daarnaast lopen de kosten voor waterzuivering steeds hoger op doordat het moeilijker wordt om het water te zuiveren.

De grootste vervuilers in Nederlandse wateren zijn dierlijke mest, bestrijdingsmiddelen uit de landbouw en riool-overstort na extreme regenbuien in stedelijke gebieden. Mest en riool overstort zorgen voor veel nutriënten in het water, zoals stikstof en fosfaat. Deze stoffen horen van nature thuis in het water, maar bij hoge concentraties kunnen veel plant- en diersoorten niet meer gedijen.

Watermonsters-onderzoek groot succes

De campagne 'Vang de Watermonsters' was een groot succes. In totaal zijn er 4.000 meetkits verzonden waarmee de waterkwaliteit van kleine wateren onderzocht kon worden. Met de meetkit konden deelnemers drie metingen doen, beginnend bij het meten van de begroeiing in en op het water en langs de kant. Met behulp van een zelfgemaakte Secchi-schijf van een oude CD of DVD werd de doorzichtigheid van het water gemeten. Helderheid van het water en de hoeveelheid waterplanten zijn namelijk belangrijke indicatoren voor zuiver water. Tot slot namen deelnemers een monster om de hoeveelheid nitraat en nitriet te meten. Nitraat toont aan hoeveel voedingsstoffen er in het water zijn opgelost en nitriet toont de zuurgraad van het water aan. In totaal zijn er 874 metingen teruggestuurd, waarvan er 782 zijn goedgekeurd.



Slechts 17% water van goede kwaliteit

Het burgeronderzoek toont aan dat 22% van de onderzochte wateren slecht scoort (troebel, kroos), 61% matig (tekenen van vervuiling) en 17% van goede kwaliteit is (helder water, ondergedoken planten).

10% van de metingen is gevalideerd door onderzoeksinstituut NIO-KNAW, dat ook een aantal, meer uitgebreide metingen verrichte. Deze metingen lieten in meer detail zien wat de kwaliteit van het water in Nederland is. Helaas liet dit een negatiever beeld zien dan het burgeronderzoek. Namelijk dat driekwart van de wateren van slechte kwaliteit is. Dit verschil in resultaten komt omdat de professionele metingen nauwkeuriger en uitgebreider waren. Vooral voedingsstoffen zoals fosfaat en stikstof konden niet worden gemeten met de meetkits.

Burgeronderzoek als signaalfunctie

Burgeronderzoek is een goede weergave van de werkelijkheid en kan dienen als vroege waarschuwing voor de wetenschap om een uitgebreid onderzoek in te stellen. Volgens Natuur & Milieu kan burgeronderzoek zo een belangrijke signaalfunctie vervullen. "Het geeft een goed eerste beeld van de toestand van het water en levert bruikbare data voor waterbeheerders op om verontreiniging verder te onderzoeken en aan te pakken."

Vervolgonderzoek in 2020

Natuur & Milieu en ASN Bank zijn enthousiast over de opzet van het onderzoek. Een burgeronderzoek zoals 'Vang de Watermonsters' zorgt voor verhoogde betrokkenheid van burgers bij maatschappelijke problemen en creëert meer bewustwording over de leefomgeving. Het levert ook meer data op en er kan op meer verschillende plekken data worden verzameld. Daarnaast is burgeronderzoek goedkoper dan alleen data laten verzamelen door betaalde krachten.

In 2020 willen Natuur & Milieu en ASN Bank met meer partijen uit het waterveld samenwerken om een nog breder bereik te realiseren. Wil je deelnemen aan dit vervolgonderzoek? Houd dan de site van Natuur & Milieu en ASN Bank in de gaten richting de zomer!

Bron: voordewereldvanmorgen.nl