Berichtgeving Astronieuws
Winterse meteorenzwerm krijgt mogelijk versterking
Bij heldere hemel zijn in de nacht van 13 op 14 december veel 'vallende sterren' te zien. Het gaat daarbij om de jaarlijks terugkerende Geminidenzwerm. Maar mogelijk is dat niet de enige zwerm die de komende dagen actief is.De Geminiden worden veroorzaakt door deeltjes die zijn achtergelaten door de al geruime tijd 'uitgeputte' komeet Phaethon, die tegenwoordig als planetoïde te boek staat. Steeds als de aarde de baan van dat object doorkruist, worden grote aantallen deeltjes opgeveegd. Deze deeltjes komen vervolgens met hoge snelheid in botsing met moleculen in de lucht, die daardoor eventjes oplichten. Het resultaat is een kortstondig lichtspoor: de vallende ster of meteoor.Volgens berekeningen van de Russische meteorendeskundige Michail Maslov doorkruist de aarde de komende dagen mogelijk ook het spoor van de komeet Wirtanen. Dat zou in een tweede, kleinere 'meteorenregen' resulteren die nog niet eerder is waargenomen. Waar de Geminiden uit de richting van het sterrenbeeld Gemini (Tweelingen) komen, zou de nieuwe meteorenzwerm het sterrenbeeld Pisces (Vissen) als radiant hebben. Deze zwerm zou dus de naam Pisciden kunnen krijgen. Anders dan de Geminiden zouden de vermeende Pisciden al vroeg in de avond verschijnen. De Geminiden bereiken hun hoogtepunt pas in de loop van de nacht. (EE).
Bron: Astronieuws
Bij heldere hemel zijn in de nacht van 13 op 14 december veel 'vallende sterren' te zien. Het gaat daarbij om de jaarlijks terugkerende Geminidenzwerm. Maar mogelijk is dat niet de enige zwerm die de komende dagen actief is.De Geminiden worden veroorzaakt door deeltjes die zijn achtergelaten door de al geruime tijd 'uitgeputte' komeet Phaethon, die tegenwoordig als planetoïde te boek staat. Steeds als de aarde de baan van dat object doorkruist, worden grote aantallen deeltjes opgeveegd. Deze deeltjes komen vervolgens met hoge snelheid in botsing met moleculen in de lucht, die daardoor eventjes oplichten. Het resultaat is een kortstondig lichtspoor: de vallende ster of meteoor.Volgens berekeningen van de Russische meteorendeskundige Michail Maslov doorkruist de aarde de komende dagen mogelijk ook het spoor van de komeet Wirtanen. Dat zou in een tweede, kleinere 'meteorenregen' resulteren die nog niet eerder is waargenomen. Waar de Geminiden uit de richting van het sterrenbeeld Gemini (Tweelingen) komen, zou de nieuwe meteorenzwerm het sterrenbeeld Pisces (Vissen) als radiant hebben. Deze zwerm zou dus de naam Pisciden kunnen krijgen. Anders dan de Geminiden zouden de vermeende Pisciden al vroeg in de avond verschijnen. De Geminiden bereiken hun hoogtepunt pas in de loop van de nacht. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Hubble-ruimtetelescoop spoort extreem verre sterrenstelsels op
En weer zijn astronomen een stukje dieper doorgedrongen in het heelal. Met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop hebben ze een zevental sterrenstelsels ontdekt op afstanden van meer dan 13 miljard lichtjaar. Daaronder bevindt zich mogelijk ook het verste sterrenstelsel dat tot nu toe is waargenomen.Het licht van de potentiële recordhouder vertoont een roodverschuiving van 11,9. Deze roodverschuiving wordt veroorzaakt door de uitdijing van het heelal: hoe groter het getal, des te sterker zijn de lichtgolven uitgerekt voordat ze de aarde bereiken en des te groter is de afstand die het licht heeft afgelegd. In dit geval moet die reistijd ongeveer 13,3 miljard jaar zijn geweest. Dat wil zeggen dat het sterrenstelsel al bestond toen het heelal amper 400 miljoen jaar oud was. De kleine 'volkstelling' onder verre sterrenstelsels laat verder zien dat het aantal stelsels tussen 350 miljoen en 600 miljoen jaar na de oerknal gestaag toenam. Dat bevestigt dat de vorming van de eerste sterrenstelsels een geleidelijk proces was: ze verschenen niet plotseling op het kosmische toneel, maar bouwden hun stellaire bevolking in een relatief rustig tempo op. (EE).
Bron: Astronieuws
En weer zijn astronomen een stukje dieper doorgedrongen in het heelal. Met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop hebben ze een zevental sterrenstelsels ontdekt op afstanden van meer dan 13 miljard lichtjaar. Daaronder bevindt zich mogelijk ook het verste sterrenstelsel dat tot nu toe is waargenomen.Het licht van de potentiële recordhouder vertoont een roodverschuiving van 11,9. Deze roodverschuiving wordt veroorzaakt door de uitdijing van het heelal: hoe groter het getal, des te sterker zijn de lichtgolven uitgerekt voordat ze de aarde bereiken en des te groter is de afstand die het licht heeft afgelegd. In dit geval moet die reistijd ongeveer 13,3 miljard jaar zijn geweest. Dat wil zeggen dat het sterrenstelsel al bestond toen het heelal amper 400 miljoen jaar oud was. De kleine 'volkstelling' onder verre sterrenstelsels laat verder zien dat het aantal stelsels tussen 350 miljoen en 600 miljoen jaar na de oerknal gestaag toenam. Dat bevestigt dat de vorming van de eerste sterrenstelsels een geleidelijk proces was: ze verschenen niet plotseling op het kosmische toneel, maar bouwden hun stellaire bevolking in een relatief rustig tempo op. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Venusovergang te zien... vanuit Saturnus
In de loop van de komende middag en avond trekt de planeet Venus voor de zon langs... vanuit Saturnus gezien dan. Dat betekent dat de ruimtesonde Cassini het verschijnsel kan waarnemen. Het zal voor het eerst zijn dat een Venusovergang van zo'n grote afstand wordt bekeken.Omdat Saturnus tien keer zo ver van de zon verwijderd is als de aarde, is deze Venusovergang niet gemakkelijk waarneembaar. Zowel zon als Venus lijken voor Cassini tien keer zo klein als voor ons. Bovendien heeft de ruimtesonde geen camera aan boord die geschikt is om het verschijnsel duidelijk in beeld te brengen.Spectaculaire beelden van het exotische hemelverschijnsel hoeven we dus niet te verwachten. Wel zal de infraroodspectrometer van Cassini metingen doen. Geprobeerd zal worden om de zwakke chemische vingerafdruk van de Venusatmosfeer in het zonnespectrum vast te leggen. Niet om wetenschappelijke ontdekkingen te doen, maar vooral om als 'oefening'. Cassini-wetenschappers zijn nieuwsgierig of ze op deze manier kunnen aantonen dat de Venusatmosfeer grotendeels uit kooldioxide bestaat. Soortgelijke technieken zullen in de niet al te verre toekomst worden gebruikt om de atmosferen van planeten bij andere sterren te analyseren. (EE).
Bron: Astronieuws
In de loop van de komende middag en avond trekt de planeet Venus voor de zon langs... vanuit Saturnus gezien dan. Dat betekent dat de ruimtesonde Cassini het verschijnsel kan waarnemen. Het zal voor het eerst zijn dat een Venusovergang van zo'n grote afstand wordt bekeken.Omdat Saturnus tien keer zo ver van de zon verwijderd is als de aarde, is deze Venusovergang niet gemakkelijk waarneembaar. Zowel zon als Venus lijken voor Cassini tien keer zo klein als voor ons. Bovendien heeft de ruimtesonde geen camera aan boord die geschikt is om het verschijnsel duidelijk in beeld te brengen.Spectaculaire beelden van het exotische hemelverschijnsel hoeven we dus niet te verwachten. Wel zal de infraroodspectrometer van Cassini metingen doen. Geprobeerd zal worden om de zwakke chemische vingerafdruk van de Venusatmosfeer in het zonnespectrum vast te leggen. Niet om wetenschappelijke ontdekkingen te doen, maar vooral om als 'oefening'. Cassini-wetenschappers zijn nieuwsgierig of ze op deze manier kunnen aantonen dat de Venusatmosfeer grotendeels uit kooldioxide bestaat. Soortgelijke technieken zullen in de niet al te verre toekomst worden gebruikt om de atmosferen van planeten bij andere sterren te analyseren. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Nieuwe 'supercomputer' verandert 66 schotelantennes in een reuzentelescoop
Een van de krachtigste supercomputers ter wereld staat nu helemaal compleet en bedrijfsklaar op zijn afgelegen, hoge locatie in de Noord-Chileense Andes. Daarmee is de voltooiing van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een opstelling van 66 schotelvormige antennes verspreid over afstanden van maximaal zestien kilometer, bijna een feit. De speciaal ALMA gebouwde ‘correlator’ heeft een snelheid die vergelijkbaar is met die van de snelste universele supercomputers van dit moment. Op zijn maximale capaciteit moet hij 17 biljard (17.000.000.000.000.000) berekeningen per seconde uitvoeren.De correlator is een cruciaal onderdeel van ALMA. Zijn 134 miljoen processors zijn voortdurend bezig om de zwakke kosmische signalen die de afzonderlijke antennes opvangen met elkaar te combineren en vergelijken. Dat maakt het mogelijk om de schotelantennes als één enorme telescoop te laten fungeren. ALMA is zal in maart 2013 feestelijk in gebruik worden genomen.
Volledige artikel
Bron: Astronieuws
Een van de krachtigste supercomputers ter wereld staat nu helemaal compleet en bedrijfsklaar op zijn afgelegen, hoge locatie in de Noord-Chileense Andes. Daarmee is de voltooiing van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een opstelling van 66 schotelvormige antennes verspreid over afstanden van maximaal zestien kilometer, bijna een feit. De speciaal ALMA gebouwde ‘correlator’ heeft een snelheid die vergelijkbaar is met die van de snelste universele supercomputers van dit moment. Op zijn maximale capaciteit moet hij 17 biljard (17.000.000.000.000.000) berekeningen per seconde uitvoeren.De correlator is een cruciaal onderdeel van ALMA. Zijn 134 miljoen processors zijn voortdurend bezig om de zwakke kosmische signalen die de afzonderlijke antennes opvangen met elkaar te combineren en vergelijken. Dat maakt het mogelijk om de schotelantennes als één enorme telescoop te laten fungeren. ALMA is zal in maart 2013 feestelijk in gebruik worden genomen.
Volledige artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Nieuwe 'babyfoto' van het heelal gepresenteerd
Alle meetresultaten die de satelliet WMAP tussen 2001 en 2010 heeft verzameld zijn nu verwerkt. Ter gelegenheid daarvan hebben wetenschappers een nieuwe detailrijke 'babyfoto' van het heelal gepresenteerd.WMAP was een satelliet die de kosmische achtergrondstraling in kaart bracht, het 'afgekoelde' restant van de extreem energierijke straling die het heelal kort na zijn ontstaan vulde. Door de uitdijing van het heelal is de golflengte van deze straling ongeveer duizend keer zo groot geworden en verandert in microgolfstraling.Door heel nauwkeurig de verdeling van dit 'oerlicht' te meten, kunnen de kleine temperatuursverschillen in kaart worden gebracht zoals die ongeveer 375.000 jaar na het ontstaan van het heelal bestonden. Deze minimale fluctuaties worden in verband gebracht met de 'klonterigheid' van de kosmische materie, die uiteindelijk heeft geleid tot de vorming van clusters en superclusters van sterrenstelsels.WMAP heeft die klonterigheid nauwkeuriger onderzocht dan ooit tevoren. De meetresultaten laten onder meer zien dat het heelal 13,77 miljard geleden is ontstaan uit een zeer compacte, hete toestand (doorgaans 'oerknal' genoemd), en vervolgens is uitgedijd en afgekoeld. Ook kan uit de WMAP-resultaten worden afgeleid dat de eerste sterren begonnen te stralen toen het heelal ongeveer 400 miljoen jaar oud was. De James Webb Space Telescope, die zoals het er nu naar uitziet in 2018 wordt gelanceerd, is speciaal ontworpen om deze voorspelling te toetsen.
Volledige artikel
Bron: Astronieuws
Alle meetresultaten die de satelliet WMAP tussen 2001 en 2010 heeft verzameld zijn nu verwerkt. Ter gelegenheid daarvan hebben wetenschappers een nieuwe detailrijke 'babyfoto' van het heelal gepresenteerd.WMAP was een satelliet die de kosmische achtergrondstraling in kaart bracht, het 'afgekoelde' restant van de extreem energierijke straling die het heelal kort na zijn ontstaan vulde. Door de uitdijing van het heelal is de golflengte van deze straling ongeveer duizend keer zo groot geworden en verandert in microgolfstraling.Door heel nauwkeurig de verdeling van dit 'oerlicht' te meten, kunnen de kleine temperatuursverschillen in kaart worden gebracht zoals die ongeveer 375.000 jaar na het ontstaan van het heelal bestonden. Deze minimale fluctuaties worden in verband gebracht met de 'klonterigheid' van de kosmische materie, die uiteindelijk heeft geleid tot de vorming van clusters en superclusters van sterrenstelsels.WMAP heeft die klonterigheid nauwkeuriger onderzocht dan ooit tevoren. De meetresultaten laten onder meer zien dat het heelal 13,77 miljard geleden is ontstaan uit een zeer compacte, hete toestand (doorgaans 'oerknal' genoemd), en vervolgens is uitgedijd en afgekoeld. Ook kan uit de WMAP-resultaten worden afgeleid dat de eerste sterren begonnen te stralen toen het heelal ongeveer 400 miljoen jaar oud was. De James Webb Space Telescope, die zoals het er nu naar uitziet in 2018 wordt gelanceerd, is speciaal ontworpen om deze voorspelling te toetsen.
Volledige artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Planetoïde 2011 AG5 zal de aarde missen
Slecht nieuws voor doemdenkers: de 140 meter grote planetoïde 2011 AG5 zal in 2040 niet in botsing komen met de aarde. Dat blijkt uit nieuwe positiebepalingen met twee telescopen op Hawaï. Aanvankelijk leek er een kleine, maar niet verwaarloosbare kans van 1 op 500 te bestaan dat die catastrofale ontmoeting wél zou plaatsvinden.Als een object van deze omvang inslaat op onze planeet, komt daarbij een hoeveelheid energie vrij die duizenden keren zo groot is als die van een ontploffende atoombom. Geschat wordt dat de aarde gemiddeld eens in de tienduizend jaar inderdaad door zo'n forse planetoïde wordt getroffen.De waarnemingen die in de loop van oktober met de 8-meter Gemini-telescoop en de 2,2-meter telescoop van de universiteit van Hawaï zijn gedaan, laten echter zien dat het met 2011 AG5 voorlopig zo'n vaart niet zal lopen. In 2040 zal het kosmische rotsblok ons op een veilige afstand van 890.000 kilometer passeren.
Volledige artikel
Bron: Astronieuws
Slecht nieuws voor doemdenkers: de 140 meter grote planetoïde 2011 AG5 zal in 2040 niet in botsing komen met de aarde. Dat blijkt uit nieuwe positiebepalingen met twee telescopen op Hawaï. Aanvankelijk leek er een kleine, maar niet verwaarloosbare kans van 1 op 500 te bestaan dat die catastrofale ontmoeting wél zou plaatsvinden.Als een object van deze omvang inslaat op onze planeet, komt daarbij een hoeveelheid energie vrij die duizenden keren zo groot is als die van een ontploffende atoombom. Geschat wordt dat de aarde gemiddeld eens in de tienduizend jaar inderdaad door zo'n forse planetoïde wordt getroffen.De waarnemingen die in de loop van oktober met de 8-meter Gemini-telescoop en de 2,2-meter telescoop van de universiteit van Hawaï zijn gedaan, laten echter zien dat het met 2011 AG5 voorlopig zo'n vaart niet zal lopen. In 2040 zal het kosmische rotsblok ons op een veilige afstand van 890.000 kilometer passeren.
Volledige artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Stergeboorten veroorzaken galactische 'fontein'
Het centrum van ons sterrenstelsel, de Melkweg, is de bron van een continue stroom van geladen deeltjes. Deze deeltjesstroom is een bijproduct van de geboorte van nieuwe sterren en lijkt medeverantwoordelijk voor het magnetisch veld dat de Melkweg doordringt. Tot deze conclusie komt een internationale onderzoeksgroep met onder anderen de Nederlandse astronoom Marijke Haverkorn (Nature, 3 januari. De deeltjesstroom bevat buitengewoon veel energie – ongeveer net zoveel als een miljoen exploderende sterren en strekt zich uit over ongeveer vijftigduizend lichtjaar – de helft van de diameter van de Melkwegschijf. Vanaf de aarde gezien strekt de stroom zich uit over ongeveer tweederde van de hemel. Maar met het blote oog is hij niet waarneembaar: het bestaan ervan is ontdekt met de 64-meter Parkes-radiotelescoop in Australië.De enorme hoeveelheden geladen deeltjes in de stroom ontsnappen met snelheden van ongeveer duizend kilometer per seconde uit het centrum van de Melkweg. De radiostraling die zij uitzenden is het gevolg van hun interactie met het magnetische veld van ons sterrenstelsel. Tegelijkertijd voert de deeltjesstroom behalve gas en energierijke elektronen ook zijn eigen sterke magnetische veld mee.Het nieuwe onderzoek maakt aannemelijk dat de deeltjes afkomstig zijn van recente generaties van zware sterren in het centrum van de Melkweg, die na een kort leven als supernova zijn ontploft.
Bron: Astronieuws
Het centrum van ons sterrenstelsel, de Melkweg, is de bron van een continue stroom van geladen deeltjes. Deze deeltjesstroom is een bijproduct van de geboorte van nieuwe sterren en lijkt medeverantwoordelijk voor het magnetisch veld dat de Melkweg doordringt. Tot deze conclusie komt een internationale onderzoeksgroep met onder anderen de Nederlandse astronoom Marijke Haverkorn (Nature, 3 januari. De deeltjesstroom bevat buitengewoon veel energie – ongeveer net zoveel als een miljoen exploderende sterren en strekt zich uit over ongeveer vijftigduizend lichtjaar – de helft van de diameter van de Melkwegschijf. Vanaf de aarde gezien strekt de stroom zich uit over ongeveer tweederde van de hemel. Maar met het blote oog is hij niet waarneembaar: het bestaan ervan is ontdekt met de 64-meter Parkes-radiotelescoop in Australië.De enorme hoeveelheden geladen deeltjes in de stroom ontsnappen met snelheden van ongeveer duizend kilometer per seconde uit het centrum van de Melkweg. De radiostraling die zij uitzenden is het gevolg van hun interactie met het magnetische veld van ons sterrenstelsel. Tegelijkertijd voert de deeltjesstroom behalve gas en energierijke elektronen ook zijn eigen sterke magnetische veld mee.Het nieuwe onderzoek maakt aannemelijk dat de deeltjes afkomstig zijn van recente generaties van zware sterren in het centrum van de Melkweg, die na een kort leven als supernova zijn ontploft.
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Geboorte van reuzenplaneten waargenomen
Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) een cruciaal stadium in de geboorte van reuzenplaneten waargenomen: enorme gasstromen die een leemte in de materieschijf rond een jonge ster overbruggen. Vermoed wordt dat zulke stromen worden veroorzaakt door grote planeten-in-wording die gas uit hun omgeving op te slokken (Nature, 3 januari).Het onderzoek betreft de jonge ster HD 142527 in het sterrenbeeld Wolf. Deze is omringd door een schijf van gas en kosmisch stof – het restant van de wolk waaruit de ster is ontstaan. De stofschijf rond HD 142527 bestaat uit twee delen, die door een lege zone van elkaar gescheiden zijn. Vermoed wordt dat deze leemte is schoongeveegd door pas gevormde Jupiter-achtige planeten die om de ster cirkelen.Het binnenste deel van de schijf heeft een omtrek die overeenkomt met de omloopbaan van Saturnus in ons eigen zonnestelsel. Het buitenste deel begint op een veertien keer zo grote afstand van de ster. Die ‘buitenschijf’ omringt de ster niet volledig: hij heeft de vorm van een hoefijzer, vermoedelijk door de zwaartekrachtsinvloed van de reuzenplaneten.De astronomen hebben ontdekt dat er op twee plaatsen gas van de buitenschijf naar de binnenschijf stroomt. Het sterke vermoeden bestaat dat in beide gasstromen een reuzenplaneet schuilgaat. Zulke planeten groeien door gas uit de buitenschijf aan te trekken. Maar het zijn nogal slordige eters: een deel van het gas schiet zijn doel voorbij en komt in de binnenschijf terecht.
Bron: Astronieuws
Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) een cruciaal stadium in de geboorte van reuzenplaneten waargenomen: enorme gasstromen die een leemte in de materieschijf rond een jonge ster overbruggen. Vermoed wordt dat zulke stromen worden veroorzaakt door grote planeten-in-wording die gas uit hun omgeving op te slokken (Nature, 3 januari).Het onderzoek betreft de jonge ster HD 142527 in het sterrenbeeld Wolf. Deze is omringd door een schijf van gas en kosmisch stof – het restant van de wolk waaruit de ster is ontstaan. De stofschijf rond HD 142527 bestaat uit twee delen, die door een lege zone van elkaar gescheiden zijn. Vermoed wordt dat deze leemte is schoongeveegd door pas gevormde Jupiter-achtige planeten die om de ster cirkelen.Het binnenste deel van de schijf heeft een omtrek die overeenkomt met de omloopbaan van Saturnus in ons eigen zonnestelsel. Het buitenste deel begint op een veertien keer zo grote afstand van de ster. Die ‘buitenschijf’ omringt de ster niet volledig: hij heeft de vorm van een hoefijzer, vermoedelijk door de zwaartekrachtsinvloed van de reuzenplaneten.De astronomen hebben ontdekt dat er op twee plaatsen gas van de buitenschijf naar de binnenschijf stroomt. Het sterke vermoeden bestaat dat in beide gasstromen een reuzenplaneet schuilgaat. Zulke planeten groeien door gas uit de buitenschijf aan te trekken. Maar het zijn nogal slordige eters: een deel van het gas schiet zijn doel voorbij en komt in de binnenschijf terecht.
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Satellieten Andromedastelsel spelen 'zonnestelseltje'
Een internationaal team van astronomen heeft een ontdekt dat ongeveer de helft van de kleine satellietstelsels van het Andromedastelsel in één en hetzelfde vlak om dat grote spiraalstelsel cirkelen – net als de planeten van ons zonnestelsel om de zon (Nature, 3 januari). De ontdekking stelt de bestaande inzichten over de evolutie van sterrenstelsels danig op de proef.Het onderzoek laat zien dat de omloopbanen van bijna dertig dwergstelsels die om het Andromedastelsel draaien binnen een denkbeeldige schijf liggen die ruim een miljoen lichtjaar breed en slechts 45.000 lichtjaar dik is. Dat is opmerkelijk, omdat de verwachting was dat deze satellietstelsels allerlei willekeurige banen zouden volgen, zoals bijen die om een bijenkorf zwermen.De kans dat deze verdeling op toeval berust is verwaarloosbaar klein. Hoe deze galactische eensgezindheid is ontstaan, is nog volkomen onduidelijk. Maar er zijn nu al aanwijzingen dat het Andromedastelsel geen uitzondering is: ook ons eigen Melkwegstelsel lijkt zo'n schijfvormige schare van satellietstelsels te hebben.Volgens de huidige theorie over het ontstaan van sterrenstelsels hebben grote spiraalstelsels zoals het Andromedastelsel en de Melkweg hun huidige omvang bereikt door naburige kleinere stelsels op te slokken. Hun kleine satellietstelsels zouden simpelweg oude dwergstelsels zijn die deze beproeving hebben doorstaan.Die theorie kan echter niet verklaren waarom de overgebleven dwergstelsels zich in een grote schijf zouden verzamelen.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Een internationaal team van astronomen heeft een ontdekt dat ongeveer de helft van de kleine satellietstelsels van het Andromedastelsel in één en hetzelfde vlak om dat grote spiraalstelsel cirkelen – net als de planeten van ons zonnestelsel om de zon (Nature, 3 januari). De ontdekking stelt de bestaande inzichten over de evolutie van sterrenstelsels danig op de proef.Het onderzoek laat zien dat de omloopbanen van bijna dertig dwergstelsels die om het Andromedastelsel draaien binnen een denkbeeldige schijf liggen die ruim een miljoen lichtjaar breed en slechts 45.000 lichtjaar dik is. Dat is opmerkelijk, omdat de verwachting was dat deze satellietstelsels allerlei willekeurige banen zouden volgen, zoals bijen die om een bijenkorf zwermen.De kans dat deze verdeling op toeval berust is verwaarloosbaar klein. Hoe deze galactische eensgezindheid is ontstaan, is nog volkomen onduidelijk. Maar er zijn nu al aanwijzingen dat het Andromedastelsel geen uitzondering is: ook ons eigen Melkwegstelsel lijkt zo'n schijfvormige schare van satellietstelsels te hebben.Volgens de huidige theorie over het ontstaan van sterrenstelsels hebben grote spiraalstelsels zoals het Andromedastelsel en de Melkweg hun huidige omvang bereikt door naburige kleinere stelsels op te slokken. Hun kleine satellietstelsels zouden simpelweg oude dwergstelsels zijn die deze beproeving hebben doorstaan.Die theorie kan echter niet verklaren waarom de overgebleven dwergstelsels zich in een grote schijf zouden verzamelen.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
NASA overweegt om planetoïde te 'vangen'
Het Amerikaanse ruimteagentschap NASA speelt met het plan om een kleine planetoïde in een wijde omloopbaan om de maan te manoeuvreren. Dat zeggen onderzoekers van het Keck Institute for Space Studies in Californië.De missie zou worden uitgevoerd met een traag bewegende 'ruimterobot' die een ongeveer zeven meter grote planetoïde op sleeptouw kan nemen. Het honderden tonnen wegende object zou dan in zes tot tien jaar in een baan om de maan kunnen worden gebracht. Zo'n 'invangmissie' zou ongeveer 2,6 miljard dollar kosten. Dat is vergelijkbaar met het prijskaartje van de huidige Marsmissie van Curiosity, maar vele malen goedkoper (en veiliger) dan een bemande missie naar een grotere planetoïde, die ook overwogen wordt. Bijkomend voordeel is dat een ingevangen planetoïde voor relatief geringe kosten binnen het bereik van volgende ruimtemissies ligt – zowel onbemande als bemande. Het zou ook een opstapje kunnen zijn voor bemande missies naar grotere planetoïden of Mars.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Het Amerikaanse ruimteagentschap NASA speelt met het plan om een kleine planetoïde in een wijde omloopbaan om de maan te manoeuvreren. Dat zeggen onderzoekers van het Keck Institute for Space Studies in Californië.De missie zou worden uitgevoerd met een traag bewegende 'ruimterobot' die een ongeveer zeven meter grote planetoïde op sleeptouw kan nemen. Het honderden tonnen wegende object zou dan in zes tot tien jaar in een baan om de maan kunnen worden gebracht. Zo'n 'invangmissie' zou ongeveer 2,6 miljard dollar kosten. Dat is vergelijkbaar met het prijskaartje van de huidige Marsmissie van Curiosity, maar vele malen goedkoper (en veiliger) dan een bemande missie naar een grotere planetoïde, die ook overwogen wordt. Bijkomend voordeel is dat een ingevangen planetoïde voor relatief geringe kosten binnen het bereik van volgende ruimtemissies ligt – zowel onbemande als bemande. Het zou ook een opstapje kunnen zijn voor bemande missies naar grotere planetoïden of Mars.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Grote inslag bracht koolstof naar Vesta
De twee grote inslagen die Vesta twee tot drie miljard jaar geleden hebben getroffen, hebben niet alleen de vorm van de planetoïde voor eeuwig veranderd. Ze hebben ook een grote invloed gehad op de mineralogische samenstelling van haar oppervlak. Dat schrijven Duitse wetenschappers in het tijdschrift Icarus.Onderzoek door de NASA-ruimtesonde Dawn heeft laten zien dat het oppervlak van Vesta grote verschillen in helderheid en samenstelling vertoont. Sommige delen zijn zo wit als sneeuw, andere zo donker als steenkool. Volgens de Duitse wetenschappers komt dat laatste materiaal van buitenaf: het is namelijk vooral te vinden langs de randen van de twee grote inslagbekkens aan de zuidpool van de planetoïde. Uit nadere analyse blijkt dat het donkere gesteente waarschijnlijk bij de eerste inslag (die van het Veneneia-bekken) op de planetoïde is afgeleverd. Bij de tweede inslag, die het kolossale Rheasilvia-bekken vormde, is dat materiaal deels weer bedolven geraakt.De analyse van het donkere materiaal laat verder zien dat zogeheten HED-meteorieten, zoals al werd vermoed, van Vesta afkomstig zijn. Enkele van deze meteorieten vertonen donkere insluitsels van koolstofrijk materiaal en lijken sprekend op het gesteente dat Dawn op de planetoïde heeft aangetroffen.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
De twee grote inslagen die Vesta twee tot drie miljard jaar geleden hebben getroffen, hebben niet alleen de vorm van de planetoïde voor eeuwig veranderd. Ze hebben ook een grote invloed gehad op de mineralogische samenstelling van haar oppervlak. Dat schrijven Duitse wetenschappers in het tijdschrift Icarus.Onderzoek door de NASA-ruimtesonde Dawn heeft laten zien dat het oppervlak van Vesta grote verschillen in helderheid en samenstelling vertoont. Sommige delen zijn zo wit als sneeuw, andere zo donker als steenkool. Volgens de Duitse wetenschappers komt dat laatste materiaal van buitenaf: het is namelijk vooral te vinden langs de randen van de twee grote inslagbekkens aan de zuidpool van de planetoïde. Uit nadere analyse blijkt dat het donkere gesteente waarschijnlijk bij de eerste inslag (die van het Veneneia-bekken) op de planetoïde is afgeleverd. Bij de tweede inslag, die het kolossale Rheasilvia-bekken vormde, is dat materiaal deels weer bedolven geraakt.De analyse van het donkere materiaal laat verder zien dat zogeheten HED-meteorieten, zoals al werd vermoed, van Vesta afkomstig zijn. Enkele van deze meteorieten vertonen donkere insluitsels van koolstofrijk materiaal en lijken sprekend op het gesteente dat Dawn op de planetoïde heeft aangetroffen.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Planeet in dubbelstersysteem is leven niet zeker
Planeten in een wijd dubbelstersysteem zijn hun leven niet zeker. Dat blijkt uit compumtersimulaties van Nathan Kaib van de Northwestern University. Op termijn kunnen zulke planeten de ruimte in geslingerd worden. Een wijde dubbelster is een stelsel waarvan de twee afzonderlijke sterren op een onderlinge afstand van meer dan 150 miljard kilometer staan. In veel gevallen kan zich rond een van de twee sterren in het stelsel (of misschien wel rond beide sterren) een planetenstelsel vormen. Je zou denken dat zo'n stelsel weinig hinder ondervindt van de aanwezigheid van een tweede ster op grote afstand, maar uit de simulaties van Kaib blijkt iets heel anders. Als gevolg van zwaartekrachtsstoringen van passerende sterren en de getijdenwerking van ons eigen Melkwegstelsel zijn de banen van wijde dubbelsterren op de lange termijn niet stabiel. Na honderden miljoenen of enkele miljarden jaren kan zo'n omloopbaan - die aanvankelijk vrijwel cirkelvormig geweest kan zijn - veranderen in een sterk excentrische baan, waarbij de twee sterren elkaar eens per omloop op kleine afstand passeren. Een planetenstelsel rond zo'n ster kan daarbij ingrijpend verstoord worden, waardoor planeten de ruimte in geslingerd kunnen worden. Door in zijn computersimulaties een hypothethische wijde dubbelsterbegeleider van de zon toe te voegen aan ons eigen zonnestelsel, toonde Kaib aan dat dat er in 50 procent van alle gevallen toe zou leiden dat een van de vier reuzenplaneten (Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus) het zonnestelsel uitgeslingerd wordt. Kaibs resultaten zijn zondag gepubliceerd op de website van Nature en worden maandag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach.
Bron: Astronieuws
Planeten in een wijd dubbelstersysteem zijn hun leven niet zeker. Dat blijkt uit compumtersimulaties van Nathan Kaib van de Northwestern University. Op termijn kunnen zulke planeten de ruimte in geslingerd worden. Een wijde dubbelster is een stelsel waarvan de twee afzonderlijke sterren op een onderlinge afstand van meer dan 150 miljard kilometer staan. In veel gevallen kan zich rond een van de twee sterren in het stelsel (of misschien wel rond beide sterren) een planetenstelsel vormen. Je zou denken dat zo'n stelsel weinig hinder ondervindt van de aanwezigheid van een tweede ster op grote afstand, maar uit de simulaties van Kaib blijkt iets heel anders. Als gevolg van zwaartekrachtsstoringen van passerende sterren en de getijdenwerking van ons eigen Melkwegstelsel zijn de banen van wijde dubbelsterren op de lange termijn niet stabiel. Na honderden miljoenen of enkele miljarden jaren kan zo'n omloopbaan - die aanvankelijk vrijwel cirkelvormig geweest kan zijn - veranderen in een sterk excentrische baan, waarbij de twee sterren elkaar eens per omloop op kleine afstand passeren. Een planetenstelsel rond zo'n ster kan daarbij ingrijpend verstoord worden, waardoor planeten de ruimte in geslingerd kunnen worden. Door in zijn computersimulaties een hypothethische wijde dubbelsterbegeleider van de zon toe te voegen aan ons eigen zonnestelsel, toonde Kaib aan dat dat er in 50 procent van alle gevallen toe zou leiden dat een van de vier reuzenplaneten (Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus) het zonnestelsel uitgeslingerd wordt. Kaibs resultaten zijn zondag gepubliceerd op de website van Nature en worden maandag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach.
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Verrassende uitbarsting in nabij sterrenstelsel
Sterrenkundigen van het Amerikaanse National Radio Astronomy Observatory hebben bij toeval een krachtige explosie ontdekt in een naburig sterrenstelsel. De uitbarsting werd ontdekt met de 305-meter radiotelescoop van Arecibo op Puerto Rico, tijdens een langdurig onderzoek aan moleculen in andere sterrenstelsels. Het gaat om het sterrenstelsel NGC 660, op 44 miljoen lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Vissen. Dit vreemd gevormde spiraalstelsel is vermoedelijk het resultaat van de botsing en versmelting van twee andere stelsels, en bevat in de kern een superzwaar zwart gat. Vervolgonderzoek met een internationaal netwerk van radiotelescopen heeft uitgewezen dat er in de kern van NGC 660 een aantal kleine gebiedjes zijn die krachtige radiostraling uitzenden. De waarnemingen kunnen het best verklaard worden door aan te nemen dat het zwarte gat in de kern van het stelsel een energierijke uitbarsting heeft ondergaan - mogelijk door het opslokken van een grote hoeveelheid materie - waarbij bundels van energie en geladen deeltjes de ruimte in zijn geblazen. Door de rotatie van het zwarte gat vertonen die bundels een slingerende beweging, waarbij ze in botsing komen met verschillende gaswolken in de directe omgeving van het zwarte gat. Aanvullende metingen in de komende maanden en jaren moeten uitwijzen of deze interpretatie correct is. De resultaten zijn vandaag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Sterrenkundigen van het Amerikaanse National Radio Astronomy Observatory hebben bij toeval een krachtige explosie ontdekt in een naburig sterrenstelsel. De uitbarsting werd ontdekt met de 305-meter radiotelescoop van Arecibo op Puerto Rico, tijdens een langdurig onderzoek aan moleculen in andere sterrenstelsels. Het gaat om het sterrenstelsel NGC 660, op 44 miljoen lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Vissen. Dit vreemd gevormde spiraalstelsel is vermoedelijk het resultaat van de botsing en versmelting van twee andere stelsels, en bevat in de kern een superzwaar zwart gat. Vervolgonderzoek met een internationaal netwerk van radiotelescopen heeft uitgewezen dat er in de kern van NGC 660 een aantal kleine gebiedjes zijn die krachtige radiostraling uitzenden. De waarnemingen kunnen het best verklaard worden door aan te nemen dat het zwarte gat in de kern van het stelsel een energierijke uitbarsting heeft ondergaan - mogelijk door het opslokken van een grote hoeveelheid materie - waarbij bundels van energie en geladen deeltjes de ruimte in zijn geblazen. Door de rotatie van het zwarte gat vertonen die bundels een slingerende beweging, waarbij ze in botsing komen met verschillende gaswolken in de directe omgeving van het zwarte gat. Aanvullende metingen in de komende maanden en jaren moeten uitwijzen of deze interpretatie correct is. De resultaten zijn vandaag gepresenteerd op de 221e bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach.
Origineel artikel
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Vrijwilligers ontdekken nieuwe exoplaneten
Vrijwilligers die deelnemen aan het Planethunters-programma hebben vijftien nieuwe exoplaneet-kandidaten ontdekt. Een van de vijftien is inmiddels bevestigd als echte planeet, door vervolgwaarnemingen met de 10-meter Keck-telescoop op Hawaii. Via de website www.planethunters.org kan iedereen in de waarnemingsgegevens van de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler meezoeken naar planeten bij andere sterren. De vijftien nieuwe exoplaneet-kandidaten zijn grote reuzenplaneten die zich in de bewoonbare zone van hun moederster bevinden, waar de temperaturen zodanig zijn dat er vloeibaar water zou kunnen voorkomen. Pas door nauwkeurige vervolgwaarnemingen kan van exoplaneet-kandidaten achterhaald worden of het inderdaad om een bona fide planeet gaat. Dat is tot nu toe voor één van de vijftien nieuwe Planethunters-vondsten gelukt. De gasvormige reuzenplaneet, PH2b genoemd (via Planethunters werd eerder ook al een planeet gevonden), zou vergezeld kunnen worden door rotsachtige manen (net zoals de planeet Jupiter in ons eigen zonnestelsel), waarop dan oceanen van vloeibaar water kunnen voorkomen. De nieuwe ontdekkingen worden binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal.
Bron: Astronieuws
Vrijwilligers die deelnemen aan het Planethunters-programma hebben vijftien nieuwe exoplaneet-kandidaten ontdekt. Een van de vijftien is inmiddels bevestigd als echte planeet, door vervolgwaarnemingen met de 10-meter Keck-telescoop op Hawaii. Via de website www.planethunters.org kan iedereen in de waarnemingsgegevens van de Amerikaanse ruimtetelescoop Kepler meezoeken naar planeten bij andere sterren. De vijftien nieuwe exoplaneet-kandidaten zijn grote reuzenplaneten die zich in de bewoonbare zone van hun moederster bevinden, waar de temperaturen zodanig zijn dat er vloeibaar water zou kunnen voorkomen. Pas door nauwkeurige vervolgwaarnemingen kan van exoplaneet-kandidaten achterhaald worden of het inderdaad om een bona fide planeet gaat. Dat is tot nu toe voor één van de vijftien nieuwe Planethunters-vondsten gelukt. De gasvormige reuzenplaneet, PH2b genoemd (via Planethunters werd eerder ook al een planeet gevonden), zou vergezeld kunnen worden door rotsachtige manen (net zoals de planeet Jupiter in ons eigen zonnestelsel), waarop dan oceanen van vloeibaar water kunnen voorkomen. De nieuwe ontdekkingen worden binnenkort gepubliceerd in The Astrophysical Journal.
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Zes nieuwe exo-kometen ontdekt
Astronoom Barry Welsh van de Universiteit van Californië in Berkeley heeft bij zes sterrenaanwijzingen gevonden voor het bestaan van kometen. Eerder waren bij vier andere sterren alkometen ontdekt; een van die sterren (Bèta Pictoris) wordt ook vergezeld door minstens ééngrote planeet. Kometen zijn kleine, ijzige hemellichamen die vaak in langgerekte banen rond sterrendraaien. Wanneer ze hun moederster tot op kleine afstand naderen, verdampen zegedeeltelijk. De vrijkomende gassen verraden hun aanwezigheid doordat ze bepaaldegolflengten van het sterlicht absorberen. Volgens Welsh, die zijn resultaten vandaag presenteert op de 221e bijeenkomst van deAmerican Astronomical Society in Long Beach, zijn exo-kometen (kometen bij andere sterrendan de zon) misschien wel net zo talrijk als exoplaneten. Bovendien blijken zegemakkelijker te detecteren dan algemeen werd aangenomen. De nieuwe waarnemingen zijnverricht met een relatief kleine telescoop op de McDonald-sterrenwacht in Texas. De sterren waarbij de kometen zijn ontdekt zijn jonge, heldere sterren, met een leeftijdvan slechts enkele miljoenen jaren. Ze worden omgeven door ronddraaiende schijven van gasen stof. Algemeen wordt aangenomen dat het materiaal in zo'n protoplanetaire schijf eerst samenklontert tot kleine objecten (rotsachtige planetoïden en ijzige kometen), en dat diezich in een later stadium samenvoegen tot grotere planeten.
Bron: Astronieuws
Astronoom Barry Welsh van de Universiteit van Californië in Berkeley heeft bij zes sterrenaanwijzingen gevonden voor het bestaan van kometen. Eerder waren bij vier andere sterren alkometen ontdekt; een van die sterren (Bèta Pictoris) wordt ook vergezeld door minstens ééngrote planeet. Kometen zijn kleine, ijzige hemellichamen die vaak in langgerekte banen rond sterrendraaien. Wanneer ze hun moederster tot op kleine afstand naderen, verdampen zegedeeltelijk. De vrijkomende gassen verraden hun aanwezigheid doordat ze bepaaldegolflengten van het sterlicht absorberen. Volgens Welsh, die zijn resultaten vandaag presenteert op de 221e bijeenkomst van deAmerican Astronomical Society in Long Beach, zijn exo-kometen (kometen bij andere sterrendan de zon) misschien wel net zo talrijk als exoplaneten. Bovendien blijken zegemakkelijker te detecteren dan algemeen werd aangenomen. De nieuwe waarnemingen zijnverricht met een relatief kleine telescoop op de McDonald-sterrenwacht in Texas. De sterren waarbij de kometen zijn ontdekt zijn jonge, heldere sterren, met een leeftijdvan slechts enkele miljoenen jaren. Ze worden omgeven door ronddraaiende schijven van gasen stof. Algemeen wordt aangenomen dat het materiaal in zo'n protoplanetaire schijf eerst samenklontert tot kleine objecten (rotsachtige planetoïden en ijzige kometen), en dat diezich in een later stadium samenvoegen tot grotere planeten.
Bron: Astronieuws
Every cloud has a silver lining
Planetoïdengordel ontdekt rond heldere ster Wega
this artist's concept illustrates an asteroid belt around the bright star Vega. Image credit: NASA/JPL-TCaltech
De heldere ster Wega in het sterrenbeeld Lier, een van de drie sterren in de Zomerdriehoek, heeft een planetoïdengordel net als de zon. Wega is ongeveer twee keer zo zwaar en dertig keer zo lichtsterk als de zon; de ster staat op een afstand van ca. 25 lichtjaar. De planetoïdengordel is ontdekt op foto's die gemaakt zijn met het PACS-instrument van de Europese infrarood-ruimtetelescoop Herschel en in spectroscopische metingen van de Amerikaanse Spitzer Space Telescope. De planetoïdengordel rond Wega strekt zich uit van ca. 11 tot 14 astronomische eenheden van de ster (1 AE is de gemiddelde afstand van de aarde tot de zon, ca. 150 miljoen kilometer). Op grotere afstand, van ca. 90 tot 120 AE bevindt zich een koudere gordel van ijzige brokstukken, vergelijkbaar met de Kuipergordel in ons eigen zonnestelsel. De twee gordels bevatten meer materiaal dan de overeenkomstige gordels in het zonnestelsel. Ze zijn bovendien 3 à 4 keer zo groot in middellijn. In de lege ruimte tussen de twee 'puingordels' van Wega bevinden zich mogelijk enkele tot nu toe onontdekte planeten, vergelijkbaar met de reuzenplaneten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus die zich in ons zonnestelsel tussen de planetoïdengordel en de Kuipergordel bevinden. Bij de ster HR8799, die ook door twee puingordels wordt omgeven, zijn die planeten daadwerkelijk ontdekt. De aanwezigheid van stof rond Wega werd een kleine dertig jaar geleden al ontdekt door de Nederlands-Amerikaanse Infra-Rood Astronomische Satelliet (IRAS). De precieze verdeling van het circumstellaire materiaal was echter nooit eerder zo gedetailleerd in kaart gebracht. De ontdekking van de planetoïdengordel werd deze week bekendgemaakt op de 221ste bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach, Californië. (GS).
Bron: Astronieuws
this artist's concept illustrates an asteroid belt around the bright star Vega. Image credit: NASA/JPL-TCaltech
De heldere ster Wega in het sterrenbeeld Lier, een van de drie sterren in de Zomerdriehoek, heeft een planetoïdengordel net als de zon. Wega is ongeveer twee keer zo zwaar en dertig keer zo lichtsterk als de zon; de ster staat op een afstand van ca. 25 lichtjaar. De planetoïdengordel is ontdekt op foto's die gemaakt zijn met het PACS-instrument van de Europese infrarood-ruimtetelescoop Herschel en in spectroscopische metingen van de Amerikaanse Spitzer Space Telescope. De planetoïdengordel rond Wega strekt zich uit van ca. 11 tot 14 astronomische eenheden van de ster (1 AE is de gemiddelde afstand van de aarde tot de zon, ca. 150 miljoen kilometer). Op grotere afstand, van ca. 90 tot 120 AE bevindt zich een koudere gordel van ijzige brokstukken, vergelijkbaar met de Kuipergordel in ons eigen zonnestelsel. De twee gordels bevatten meer materiaal dan de overeenkomstige gordels in het zonnestelsel. Ze zijn bovendien 3 à 4 keer zo groot in middellijn. In de lege ruimte tussen de twee 'puingordels' van Wega bevinden zich mogelijk enkele tot nu toe onontdekte planeten, vergelijkbaar met de reuzenplaneten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus die zich in ons zonnestelsel tussen de planetoïdengordel en de Kuipergordel bevinden. Bij de ster HR8799, die ook door twee puingordels wordt omgeven, zijn die planeten daadwerkelijk ontdekt. De aanwezigheid van stof rond Wega werd een kleine dertig jaar geleden al ontdekt door de Nederlands-Amerikaanse Infra-Rood Astronomische Satelliet (IRAS). De precieze verdeling van het circumstellaire materiaal was echter nooit eerder zo gedetailleerd in kaart gebracht. De ontdekking van de planetoïdengordel werd deze week bekendgemaakt op de 221ste bijeenkomst van de American Astronomical Society in Long Beach, Californië. (GS).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Planetoïde Apophis is groter dan gedacht
Het afgelopen weekend heeft de Europese infraroodsatelliet Herschel nieuwe waarnemingen gedaan van de planetoïde Apophis, die de aarde in de nacht van 9 op 10 januari op een afstand van 14,5 miljoen kilometer passeert. De meetgegevens laten zien dat de planetoïde donkerder en groter is dan tot nu toe werd geschat.Apophis kwam in 2004 in het nieuws omdat er een kleine, maar niet verwaarloosbare kans leek te bestaan dat hij in 2029 in botsing zou komen met onze planeet. Later bleek echter dat het zo'n vaart niet zal lopen. Wel komt Apophis in 2029 veel dichterbij dan nu: hij nadert het aardoppervlak dan tot op ongeveer 36.000 kilometer. De Herschel-waarnemingen laten zien dat het maar goed is dat het niet tot een botsing komt. Apophis is namelijk nog groter dan gedacht: 325 meter in plaats van 270 meter. Dat verschil van bijna twintig procent betekent dat het volume, en dus ook de massa, van de planetoïde 75% groter is dan tot nu toe werd aangenomen. De eerdere waarde voor de omvang van Apophis was gebaseerd op de schatting dat het oppervlak van de planetoïde 33% van het opgevangen zonlicht weerkaatst. De overige 67% zou na absorptie in warmte worden omgezet. De Herschel-metingen laten echter zien dat de planetoïde sterker opwarmt en dus minder zonnestraling weerkaatst: slechts ongeveer 23%. (EE).
Bron: Astronieuws
Het afgelopen weekend heeft de Europese infraroodsatelliet Herschel nieuwe waarnemingen gedaan van de planetoïde Apophis, die de aarde in de nacht van 9 op 10 januari op een afstand van 14,5 miljoen kilometer passeert. De meetgegevens laten zien dat de planetoïde donkerder en groter is dan tot nu toe werd geschat.Apophis kwam in 2004 in het nieuws omdat er een kleine, maar niet verwaarloosbare kans leek te bestaan dat hij in 2029 in botsing zou komen met onze planeet. Later bleek echter dat het zo'n vaart niet zal lopen. Wel komt Apophis in 2029 veel dichterbij dan nu: hij nadert het aardoppervlak dan tot op ongeveer 36.000 kilometer. De Herschel-waarnemingen laten zien dat het maar goed is dat het niet tot een botsing komt. Apophis is namelijk nog groter dan gedacht: 325 meter in plaats van 270 meter. Dat verschil van bijna twintig procent betekent dat het volume, en dus ook de massa, van de planetoïde 75% groter is dan tot nu toe werd aangenomen. De eerdere waarde voor de omvang van Apophis was gebaseerd op de schatting dat het oppervlak van de planetoïde 33% van het opgevangen zonlicht weerkaatst. De overige 67% zou na absorptie in warmte worden omgezet. De Herschel-metingen laten echter zien dat de planetoïde sterker opwarmt en dus minder zonnestraling weerkaatst: slechts ongeveer 23%. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Verre supernova vormt kosmologische mijlpaal
Astronomen hebben weer een nieuwe mijlpaal bereikt: met de Hubble-ruimtetelescoop is een supernova van type Ia waargenomen waarvan het licht er tien miljard jaar over heeft gedaan om ons te bereiken. Ondanks zijn kolossale afstand kon de verre supernova, die de aanduiding SCP-0401 draagt, gedetailleerd onderzocht worden.De meeste supernova-explosies beginnen met een zware ster waarvan de kern ineenstort. Maar een supernova van type Ia begint (volgens het meest eenvoudige model) met een witte dwergster die materie van een begeleidende ster 'leent'. Zodra zo'n witte dwerg een bepaalde kritieke massa bereikt, komt het tot een enorme explosie.Waar andere supernova-explosies grote verschillen in helderheidsverloop laten zien, vertonen supernova's van type Ia sterke onderlinge overeenkomsten. Dat maakt ze tot uitstekende 'standaardkaarsen' voor het meten van kosmische afstanden: hoe zwakker zo'n supernova lijkt, des te verder is hij van ons verwijderd. En tegelijkertijd kan uit zijn spectrum worden afgeleid met welke snelheid hij zich – ten gevolge van de uitdijing van het heelal – van ons verwijdert.De combinatie van die twee gegevens verraadt hoe snel het heelal op het moment van de supernova-explosie uitdijde. Door supernova's van type Ia op uiteenlopende afstanden waar te nemen, kan dus worden vastgesteld of de uitdijingssnelheid van het heelal in de loop van de tijd is veranderd. Dat is ook precies de manier waarop astronomen in 1998 hebben ontdekt dat de kosmische uitdijing aan het versnellen is.Supernova SCP-0401 kan dit onderzoek weer een stukje verder helpen. Bij de meeste supernova's van type Ia die op afstanden van meer dan 9 miljard lichtjaar zijn waargenomen, is ofwel het helderheidsverloop niet goed bekend of kon het spectrum niet volledig worden vastgelegd. De gegevens van SCP-0401 zijn daarentegen wél compleet.Er zijn overigens meer waarnemingen van zulke verre supernova's van type Ia nodig om de bestaande modellen voor de evolutie van het heelal goed te kunnen toetsen. (EE).
Bron: Astronieuws
Astronomen hebben weer een nieuwe mijlpaal bereikt: met de Hubble-ruimtetelescoop is een supernova van type Ia waargenomen waarvan het licht er tien miljard jaar over heeft gedaan om ons te bereiken. Ondanks zijn kolossale afstand kon de verre supernova, die de aanduiding SCP-0401 draagt, gedetailleerd onderzocht worden.De meeste supernova-explosies beginnen met een zware ster waarvan de kern ineenstort. Maar een supernova van type Ia begint (volgens het meest eenvoudige model) met een witte dwergster die materie van een begeleidende ster 'leent'. Zodra zo'n witte dwerg een bepaalde kritieke massa bereikt, komt het tot een enorme explosie.Waar andere supernova-explosies grote verschillen in helderheidsverloop laten zien, vertonen supernova's van type Ia sterke onderlinge overeenkomsten. Dat maakt ze tot uitstekende 'standaardkaarsen' voor het meten van kosmische afstanden: hoe zwakker zo'n supernova lijkt, des te verder is hij van ons verwijderd. En tegelijkertijd kan uit zijn spectrum worden afgeleid met welke snelheid hij zich – ten gevolge van de uitdijing van het heelal – van ons verwijdert.De combinatie van die twee gegevens verraadt hoe snel het heelal op het moment van de supernova-explosie uitdijde. Door supernova's van type Ia op uiteenlopende afstanden waar te nemen, kan dus worden vastgesteld of de uitdijingssnelheid van het heelal in de loop van de tijd is veranderd. Dat is ook precies de manier waarop astronomen in 1998 hebben ontdekt dat de kosmische uitdijing aan het versnellen is.Supernova SCP-0401 kan dit onderzoek weer een stukje verder helpen. Bij de meeste supernova's van type Ia die op afstanden van meer dan 9 miljard lichtjaar zijn waargenomen, is ofwel het helderheidsverloop niet goed bekend of kon het spectrum niet volledig worden vastgelegd. De gegevens van SCP-0401 zijn daarentegen wél compleet.Er zijn overigens meer waarnemingen van zulke verre supernova's van type Ia nodig om de bestaande modellen voor de evolutie van het heelal goed te kunnen toetsen. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Nieuw optisch systeem maakt haarscherpe hemelopnamen
Astronomen van de Gemini South-sterrenwacht in het noorden van Chili hebben het eerste beeldresultaat laten zien van een nieuw adaptief optisch systeem. De foto toont een gebied aan de rand van de Orionnevel, het overbekende stervormingsgebied op 1500 lichtjaar van de aarde.Adaptieve optiek is een techniek die de kwaliteit van het telescoopbeeld verbetert door de gevolgen van snel veranderende verstoringen – voornamelijk atmosferische turbulenties – zo goed mogelijk te corrigeren. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van flexibele spiegels en een laserbundel, waarmee een kunstmatige 'vergelijkingsster' aan de hemel wordt geprojecteerd.Gewone adaptieve optiek kent verschillende beperkingen. Zo kan alleen een klein hemelgebiedje rond de vergelijkingsster scherp worden afgebeeld. Daar is iets op gevonden: de 'multigeconjugeerde adaptieve optiek' (MCAO). Hierbij worden meerdere laserbundels gebruikt – in dit geval vijf. Dat maakt het mogelijk om een ongeveer zestien keer zo groot hemelgebied scherp af te beelden.De Gemini South-telescoop is de eerste die met dit nieuwe systeem is uitgerust. Later zullen bijvoorbeeld ook de Europese Very Large Telescope en zijn opvolger, de Extremely Large Telescope, een MCAO-systeem krijgen. De beeldkwaliteit ervan benadert die van (de veel duurdere) ruimtetelescopen.Op de opname van de Orionnevel zijn de zogeheten Orionkogels te zien: dichte gaswolken die door de hevige sterrenwinden van pas gevormde sterrenhopen worden weggedreven en een lang 'kielzog' veroorzaken in het omringende moleculaire waterstofgas van de Orionnevel. (EE).
Bron: Astronieuws
Astronomen van de Gemini South-sterrenwacht in het noorden van Chili hebben het eerste beeldresultaat laten zien van een nieuw adaptief optisch systeem. De foto toont een gebied aan de rand van de Orionnevel, het overbekende stervormingsgebied op 1500 lichtjaar van de aarde.Adaptieve optiek is een techniek die de kwaliteit van het telescoopbeeld verbetert door de gevolgen van snel veranderende verstoringen – voornamelijk atmosferische turbulenties – zo goed mogelijk te corrigeren. Daarbij wordt onder meer gebruik gemaakt van flexibele spiegels en een laserbundel, waarmee een kunstmatige 'vergelijkingsster' aan de hemel wordt geprojecteerd.Gewone adaptieve optiek kent verschillende beperkingen. Zo kan alleen een klein hemelgebiedje rond de vergelijkingsster scherp worden afgebeeld. Daar is iets op gevonden: de 'multigeconjugeerde adaptieve optiek' (MCAO). Hierbij worden meerdere laserbundels gebruikt – in dit geval vijf. Dat maakt het mogelijk om een ongeveer zestien keer zo groot hemelgebied scherp af te beelden.De Gemini South-telescoop is de eerste die met dit nieuwe systeem is uitgerust. Later zullen bijvoorbeeld ook de Europese Very Large Telescope en zijn opvolger, de Extremely Large Telescope, een MCAO-systeem krijgen. De beeldkwaliteit ervan benadert die van (de veel duurdere) ruimtetelescopen.Op de opname van de Orionnevel zijn de zogeheten Orionkogels te zien: dichte gaswolken die door de hevige sterrenwinden van pas gevormde sterrenhopen worden weggedreven en een lang 'kielzog' veroorzaken in het omringende moleculaire waterstofgas van de Orionnevel. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
Kolossale kosmische structuur ontdekt
Een internationaal team van astronomen heeft, op bijna negen miljard lichtjaar van de aarde, een kolossaal lint van quasars ontdekt. De groep quasars strekt zich uit over een afstand van ongeveer vier miljard lichtjaar en is daarmee de grootste bekende structuur in het heelal.Quasars zijn de heldere kernen van actieve sterrenstelsels. Ze produceren zoveel licht dat ze tot op miljarden lichtjaren afstand waarneembaar zijn.Sinds 1982 is bekend dat quasars de neiging hebben om groepen te vormen. Maar de nu ontdekte groep is dermate groot dat het zogeheten kosmologische principe in het geding komt. Dit beginsel, dat de basis vormt van de moderne kosmologie, zegt dat het heelal op grote schaal dezelfde eigenschappen heeft. Anders gezegd: waar een waarnemer zich ook bevindt, overal ziet het heelal er hetzelfde uit.Dat principe komt nu flink onder druk te staan. Volgens berekeningen zouden er geen structuren mogen bestaan die groter zijn dan één miljard lichtjaar. Maar de nu ontdekte langgerekte structuur van quasars is veel groter dan dat. (EE).
Bron: Astronieuws
Een internationaal team van astronomen heeft, op bijna negen miljard lichtjaar van de aarde, een kolossaal lint van quasars ontdekt. De groep quasars strekt zich uit over een afstand van ongeveer vier miljard lichtjaar en is daarmee de grootste bekende structuur in het heelal.Quasars zijn de heldere kernen van actieve sterrenstelsels. Ze produceren zoveel licht dat ze tot op miljarden lichtjaren afstand waarneembaar zijn.Sinds 1982 is bekend dat quasars de neiging hebben om groepen te vormen. Maar de nu ontdekte groep is dermate groot dat het zogeheten kosmologische principe in het geding komt. Dit beginsel, dat de basis vormt van de moderne kosmologie, zegt dat het heelal op grote schaal dezelfde eigenschappen heeft. Anders gezegd: waar een waarnemer zich ook bevindt, overal ziet het heelal er hetzelfde uit.Dat principe komt nu flink onder druk te staan. Volgens berekeningen zouden er geen structuren mogen bestaan die groter zijn dan één miljard lichtjaar. Maar de nu ontdekte langgerekte structuur van quasars is veel groter dan dat. (EE).
Bron: Astronieuws
there can be only one
