Magma

is het vloeibare gesteente dat zich onder het aardoppervlak of het oppervlak van een andere aardse planeet bevindt. De meeste magma's in de Aarde zijn complexe silica-oplossingen met (normaal gesproken) temperaturen tussen de 650 °C en 1200 °C. Wanneer magma stolt ontstaat stollingsgesteente. Wanneer magma tot aan het oppervlak omhoog komt wordt het gesmolten gesteente geen magma maar lava genoemd.

Eigenschappen

Magma bestaat meestal uit vloeibare silica met daarin opgeloste ionen van alkalimetalen (zoals natrium en kalium), aardalkalimetalen (zoals magnesium en calcium) en ijzer. Magma's en lava's worden ingedeeld naar de hoeveelheid silica, van felsisch (silica-rijk) tot mafisch (silica-arm). De pH van een gesmolten gesteente hangt af van het percentage silica in de smelt.

Het silicaat-ion vormt op moleculaire schaal een tetraëder, waarbij een silicium-ion omringd wordt door vier zuurstofionen. In silicaten met een hoog gehalte aan SiO2 zullen de tetraëders ketens vormen, waarbij één of meerdere zuurstofionen op de hoeken van de tetraëders gedeeld worden. In een magma zitten de tetraëders natuurlijk niet vast, maar de moleculaire structuur in de smelt benadert de structuur van vaste stoffen met vergelijkbare samenstelling, wanneer de temperatuur tot vlak boven het smeltpunt daalt. In een relatief koel magma vormen de silica-tetraëders daarom vaak losse bindingen. In een mafischer magma is minder silica aanwezig dan in een felsischer magma, zodat de silica-tetraëders vaker los liggen. Dit maakt een felsisch magma viskeuzer (stroperiger) dan mafisch magma; en relatief koel magma stroperiger dan relatief heet magma. Wanneer de eerste mineralen uitkristalliseren, ontstaat een mengsel van magma en kristallen, dat zich nog stroperiger gedraagt.

Niet alleen de hoeveelheid silica heeft invloed op de viscositeit. Water (H2O) en de ionen van alkalimetalen kunnen in het magma eveneens bindingen aangaan met silica-tetraëders. Magma dat rijk is aan deze bestanddelen is daarom relatief minder viskeus.

De viscositeit van magma heeft grote invloed op de wijze waarop het kan intruderen of kan uitvloeiien bij een eruptie. Viskeus felsisch magma (met hoge concentraties silica) beweegt traag en stroperig. Water en gassen (volatiles) die bij het omhoogkomen vrijkomen als gevolg van het afnemen van de druk, kunnen moeilijker ontsnappen uit het gesmolten gesteente. Daardoor doen zich explosieve erupties voor zoals dat gebeurt bij stratovulkanen. Over het algemeen verloopt een eruptie rustiger naarmate het magma mafischer is.

De samenstelling van een magma wordt ook beïnvloed door de verschillende soorten gesteenten die het laat smelten terwijl het door de korst omhoog komt. Processen waardoor een primaire smelt van samenstelling kan veranderen op zijn weg naar het aardoppervlak zijn onder andere fractionele kristallisatie (waarbij mineralen neerslaan en zo worden verwijderd uit de smelt), "besmetting" door andere gesteenten en het vermengd raken van twee magma's.

Vorming van magma
De meeste vaste stoffen smelten wanneer ofwel de temperatuur toeneemt, ofwel de druk afneemt. Gesteente vormt hierop geen uitzondering. Naast temperatuur en druk heeft ook de samenstelling van het gesteente invloed op het smelten. De aanwezigheid van water en gassen (zogenaamde volatiles - vluchtige bestanddelen) kan de temperatuur waarop gesteente smelt sterk beïnvloeden

De meeste gesteenten zijn geen eenvoudige verbindingen maar bestaan uit combinaties van verschillende chemische componenten. Ze hebben daarom niet, zoals bijvoorbeeld een moleculaire stof als water (H2O), een smeltpunt, maar een smelttraject. Dit betekent dat bij bepaalde omstandigheden van temperatuur en druk, die de solidus worden genoemd, partieel smelten plaatsvindt en een gedeelte van het gesteente smelt. Pas bij zeer hoge temperaturen zal een gesteente geheel smelten (de liquidus), dit komt in de natuur echter vrijwel nooit voor.

voor het gehele artikel zienl.wikipedia.org/wiki/Magma_(gesteente)

Bron: wikipedia – de vrije encyclopedie

« Encyclopedie overzicht