Tektonische plaat

is een stuk van de aardkorst (of lithosfeer). De oppervlakte van de Aarde bestaat uit zes grote tektonische platen, en verschillende kleinere.

Deze platen verschuiven in een zeer traag tempo, enkele centimeters per jaar. Het mechanisme hierachter staat bekend als platentektoniek.

Opbouw
Tektonische platen houden niet per se op aan de rand van een continent of het continentaal plat. In sommige gevallen hoort de aangrenzende oceanische korst (de aardkorst onder de oceaan) ook tot dezelfde plaat. Sommige platen zijn daarom uit zowel stukken continentale korst als oceanische korst opgebouwd. Andere platen bestaan geheel uit één van beide typen aardkorst. Er bestaat overigens ook "intermediaire korst", die van samenstelling tussen de twee typen inzit.

Begrenzingen
De overgang van twee platen bestaat uit een convergente, divergente of transforme plaatgrens. Convergente plaatgrenzen zijn plaatgrenzen waar twee platen naar elkaar toe bewegen, meestal duikt één plaat onder de andere. Divergente plaatgrenzen zijn plekken waar twee platen uit elkaar bewegen, wat leidt tot extensie of oceanische spreiding. Transforme plaatgrenzen zijn grenzen waar de platen langs elkaar schuiven, zoals onder andere de San Andreasbreuk tussen de Juan de Fuca-plaat en de Noord-Amerikaanse plaat.

De randen van continenten (continentale marges) kunnen actief zijn of passief. Een actieve marge is tegelijk een plaatgrens, een passieve marge is geen plaatgrens maar slechts een overgang van continentale naar oceanische korst in dezelfde plaat.

Lijst van tektonische platen
Er zijn zeven grote en acht kleinere tektonische platen gedefinieerd. Een overzicht van de bestaande tektonische platen op Aarde:

Grote platen

• Afrikaanse Plaat
• Antarctische Plaat
• Australische Plaat
• Euraziatische Plaat
• Noord-Amerikaanse Plaat
• Pacifische Plaat
• Zuid-Amerikaanse Plaat

Kleinere platen

• Arabische Plaat
• Caribische Plaat
• Cocosplaat
• Filipijnse Plaat
• Indische Plaat
• Juan de Fucaplaat
• Nazcaplaat
• Scotiaplaat

Microplaten
Naast de grote en kleinere platen, bestaat er ook een (groot) aantal microplaten. Deze liggen meestal langs een plaatgrens tussen twee grotere platen, en zijn los gaan bewegen door de wrijving in zo'n gebied. In sommige gevallen is moeilijk te bepalen of men met een aparte plaat te maken heeft of een tektonische eenheid als een grote overschuiving (een dekblad). Vaak kan men deze microplaten herkennen aan de diepere structuren in de onderkorst, met behulp van seismologisch onderzoek en tomografie. Voorbeelden van microplaten zijn:

• Anatolische Plaat (Turkije)
• Apulische Plaat (Italië)
• Explorerplaat (Canada)
• Galapagosplaat (Ecuador)
• Iberische Plaat (Spanje en Portugal; het Iberisch Schiereiland)
• Riveraplaat (Mexico)
• Tongaplaat (Tonga)

Bron: wikipedia – de vrije encyclopedie

« Encyclopedie overzicht