Een tornado:

Is een wervelwind met zeer grote windsnelheden tot enkele honderden kilometers per uur en een diameter van enkele tientallen meters tot een paar kilometer, die meestal zichtbaar is doordat waterdamp condenseert in de wervel of doordat materiaal van het aardoppervlak wordt opgetild.

Achtergrond

Een tornado ontstaat onder een sterke opwaartse luchtstroom in een buienwolk van warme lucht. De rotatie kan onderdeel zijn van een rotatie van de hele bui, die in dat geval dan supercel genoemd wordt. De rotatie van een supercel wordt een mesocycloon genoemd. Daarnaast kunnen ook tornado's voorkomen die niet met een rotatie van de gehele bui samenhangen, of bij buienwolken niet in hun geheel roteren. In het laatste geval zijn ze vaak niet zo krachtig en worden ze vaak windhoos genoemd.

De krachtigste tornado's komen voor bij supercelbuien. Deze buien bezitten een roterende stijgstroom en vormen zich meestal wanneer de windsnelheid in de atmosfeer sterk toeneemt met de hoogte. Voorwaarde voor het ontstaan van deze — en andere felle — onweersbuien is dat de temperatuur sterk afneemt met de hoogte, terwijl er bij het aardoppervlak vochtige lucht aanwezig is, lucht die veel waterdamp bevat. Wanneer de waterdamp in de stijgstroom van de bui condenseert tot waterdruppels, komt warmte vrij die ervoor zorgt dat de stijgstroom warmer blijft dan zijn omgeving en daardoor in stand blijft. Warme lucht zet uit en stijgt op door de opwaartse kracht.

De rotatie rond een verticale as in een supercel ontstaat door het kantelen van de rotatie (of preciezer: vorticiteit) rond een horizontale as, die aanwezig is in een stroming waarin de windsnelheid met de hoogte verandert. Dit verklaart waarom voor de sterkste tornado's die met supercellen samenhangen, steeds een sterke verandering van de windsnelheid met de hoogte aanwezig is.

Tornado's komen relatief vaak in het centrale deel van de Verenigde Staten voor, gemiddeld zo'n duizend per jaar. De meeste zijn niet sterk, maar sommige wel. Het gebied dat wel Tornado Alley genoemd wordt, van midden-Texas tot het oosten van Nebraska en Iowa heeft er het meest mee te maken, voornamelijk in de maanden april, mei en juni.

Vochtige warme lucht stroomt vanuit de Golf van Mexico noordwaarts en schuift over de Tornado Alley onder een luchtlaag afkomstig uit Mexico en de Rocky Mountains, waarin de temperatuur sterk afneemt met de hoogte. Zo wordt aan de twee voorwaarden voor sterke onweersbuien voldaan. Daarbij komt, dat er een zuidelijke wind waait, waarvan de snelheid vlak boven het aardoppervlak sterk toeneemt met de hoogte. Dit wordt een low level jet genoemd. Rond 5 kilometer hoogte waait daarbij een sterke westelijke wind. Dit ruimen van de wind met de hoogte levert een extra bijdrage tot het ontstaan van rotatie in de eventuele buien die ontstaan.

Het is vaak mogelijk gebieden waarin tornado's gaan voorkomen een aantal dagen tot uren van tevoren aan te wijzen. De exacte plaats en het exacte tijdstip zijn echter heel onvoorspelbaar.

Mensen die meestal voor de kick op zoek gaan naar tornado's en/of zware onweersbuien worden tornadojagers of stormchasers (veelal in de Verenigde Staten) genoemd. Sommige tornadojagers zijn wetenschappers die metingen willen doen van temperatuur, druk en luchtvochtigheid in de directe nabijheid van een tornado, en de tornado met een radar scannen. Hiermee hopen ze het ontstaan van tornado's, waar nog veel onduidelijk over is, beter te begrijpen.

Vergelijkbaar met de Schaal van Beaufort voor wind worden tornado's ingedeeld volgens de schaal van Fujita.

Op 10 en 11 november 2002 werd het midden van de VS getroffen door 70 tornado's waarbij 36 mensen omkwamen. Op 3 en 4 mei 1999 ontstonden er in Oklahoma en Kansas 60 tornado's, waarbij zeker 45 mensen de dood vonden. Sommige tornado's hadden een diameter van 800 meter. Op 3 april 1974 vond een "super outbreak" plaats waarbij in het middenwesten van de VS 148 tornado's ontstonden en 300 mensen omkwamen.

Sinds 1 Februari 2007 wordt de Enhanced Fujita scale (EF) gebruikt. Deze ziet er als volgt uit:

• EF 0 : 105 - 137 km/u
• EF 1: 138 - 178 km/u
• EF 2: 179 - 218 km/u
• EF 3: 219 - 266 km/u
• EF 4: 267 - 322 km/u
• EF 5: > 322 km/u

Bron: wikipedia – de vrije encyclopedie

« Encyclopedie overzicht