Het is niet koud genoeg voor de rendieren van de kerstman

De kerstman dreigt zijn slee binnenkort te moeten laten staan, want de rendieren in Lapland beginnen de gevolgen van de klimaatverandering nu ook te ondervinden. De temperaturen in november zijn verrassend mild in het noorden van Scandinavië. Op vele plaatsen is het zelfs nog wachten op het gebruikelijke sneeuwtapijt.



In het noorden van Noorwegen en Finland, nabij de grens met Rusland, zijn de rendieren baas. De dieren verschijnen er zelfs regelmatig in het midden van de weg. En in de winter trekken ze de slee van de kerstman, die even buiten het Finse Rovaniemi woont. Maar het paradijs dreigt te verdwijnen, want ook Lapland krijgt te maken met de opwarming van het klimaat. Het is er half november nog steeds wachten op de barre winterkou. Met temperaturen die zelfs nog boven het vriespunt uitkomen, is het er ongewoon zacht.

Sami
Door de hogere temperatuur vinden de rendieren minder gemakkelijk voedsel en de opkomende industrie pikt grote delen van hun land in. De sneeuw bevriest in combinatie met regen en daardoor kunnen de dieren maar moeilijk bij het mos dat ze eten. Dat is een ramp voor de Sami, de oorspronkelijke inwoners van Lapland. Voor minderheid van deze bevolkingsgroep zijn rendieren nog hun enige bron van inkomsten. "Het zit in mijn bloed. Ik hoop dat mijn zonen het ooit van me zullen overnemen", zegt herder Jan Egil Trasti.

Sneller
Trasti geeft toe dat hij geen wetenschapper is, maar hij merkt de laatste jaren wel dat het poolgebied hard getroffen wordt door de opwarming van het klimaat. Daardoor valt de sneeuw op natte in plaats van op droge grond en die omstandigheden zijn lastig voor grazende rendieren. In september toonde een studie nog aan dat de noordpool drie keer sneller opwarmt dan de rest van de wereld. Sinds 2000 ligt de temperatuur in dit gebied in de zomer ongeveer 1,4°C boven het normale niveau.



Droge gebieden
De Sami moeten hun rendieren daarom naar drogere gebieden leiden. "Het natte ijs tussen het mos komt in hun maag terecht en zo kunnen ze hun voedsel niet verteren", zegt Trasti. In Noorwegen volgen herders hun rendieren met de auto, maar in Rusland doen ze het nog op de traditionele manier met de slee. De opkomst van de industrie maakt het er niet eenvoudiger op. Er wordt immers geen rekening gehouden met de wensen van de Sami.

Aanpassing
"Voor mij betekent een Sami zijn dat ik rendieren hou", zegt Trasti. Hij spreekt zelf geen Sami meer omdat zijn ouders die taal op school niet mochten gebruiken. Het mag volgens specialist Jonathan Colman een wonder heten dat er nog steeds rendieren bestaan, want deze dieren kunnen zich in grote mate aanpassen aan een nieuw klimaat. "Anders zouden er nu al geen rendieren meer leven", zegt hij. De kerstman is gewaarschuwd.

_©Hln | Gewijzigd: 25 april 2017, 10:19 uur, door Joyce.s