Stofhozentijd!

De grond is droog, de akkers zijn droog, de zandpaden zijn droog. In combinatie met zon en warmte zullen we de komende dagen geregeld stofhozen zien. Collega Tom van der Spek zag vorige week vrijdagmiddag een behoorlijk imposante zandhoos en maakte daar een filmpje van. Onderaan dit verhaal kunt u deze video bekijken.

Een stofhoos (stofhoos = zandhoos) wordt nooit genoemd in een weersvooruitzicht. Net zoals we in Nederland nimmer een water- of windhoos in de verwachting zetten. De overeenkomst tussen deze drie verschijnselen zit ‘m in de draaiende verticale kolom lucht/water. De verschillen zijn echter legio. Zo is een windhoos een krachtige werveling die behoort bij een onweersbui en af en toe een vernietigende kracht kan hebben. De heftigste windhozen komen voor in de Verenigde Staten, waar vorige week een heleboel mensen huis en haard verloren door een ware golf aan tornado's. Maar ook in eigen land hebben we een paar verwoestende tornado’s gehad. Zoals de tornado van Chaam en Tricht, in juni 1967. Een waterhoos hoeft niet per definitie aan een bui vast te zitten, maar doet dat vaak wel. Boven een relatief warm wateroppervlak veroorzaakt de onstabiele luchtopbouw een sterke aanzuiging en zodra er een tuba uit de wolk omlaag zakt en het wateroppervlak raakt, is de waterhoos een feit.


_{Tom van der Spek zag de werveling in hoogte en breedte ontwikkelen. Hier schuift de stofhoos achter een meetveld langs. Links op de achtergrond is de kerktoren van Bennekom te zien.}

Oorzaak stofhoos
Een stofhoos is een veel onschuldiger verschijnsel dan een wind- of waterhoos. Er vindt wel een werveling plaats, de luchtkolom draait, maar er is geen forcering van bovenaf. De stofhoos wordt dus niet vanaf 1 of 2 kilometer hoogte aangejaagd, maar heeft puur en alleen een forcering vanaf de grond. Dit type hozen doet zich voor bij droog, zonnig en warm weer. Daar waar de grond braak ligt, landbouwgrond net is ingezaaid, er asfalt ligt of zandverstuivingen zijn, kan zoninstraling zorgen voor net wat verdere opwarming. Deze plekken kunnen dus net iets verder opwarmen en vanaf het oppervlak gaan warme bellen opstijgen. Die opstijgende thermiekbellen kunnen een stuk sneller opwaarts gaan dan gangbare thermiek. Gaat het met hoge snelheid omhoog, dan wordt zand of ander licht spul mee de lucht in geslingerd. Je kunt dan denken aan hooi, licht zwerfvuil, tuinstoelen of wat dan ook. Bij zand spreken we van een zand- of stofhoos, bij hooi wordt nog weleens het woord hooiduivel gebruikt.


_{De windhoos die Tom van der Spek zag, kwam tot stand op een zonnige vrijdagmiddag. Heel warm hoeft het niet te zijn voor een dergelijk weersverschijnsel. De waarnemingen van het meetveld van de Universiteit van Wageningen geeft aan dat het tussen 14.00 15.00 vlak boven de grond zo'n 22 graden was.}

Draaiing in de stofhoos
Een zandhoos wervelt, draait. Die draaiing wordt opgewekt door de verschillende wrijvingen die de opstijgende lucht ondervindt in combinatie met toestromende lucht vanuit de omgeving om het tekort aan lucht op te vullen. Het precieze proces dat een draaiing opwekt, is van een uiterst ingewikkeld kaliber. En dan, linksom of rechtsom? Dat is puur een kwestie van toeval, net als de wervel die in het afvoerputje van de gootsteen ontstaat als het water wegloopt. Als je kijkt naar water- of windhozen dan draaien die op het noordelijk halfrond meestal linksom, maar er zijn toch ook zeker rechtsdraaiende exemplaren.


_{Collega Tom van der Spek zag vrijdag 15 april een hele fraaie zandhoos. Onderaan het verhaal is een videoverslag te vinden.}

De ‘looks’ van een stofhoos
Het zien van een zandhoos is een toevalstreffer. Het kan helpen om op de heetste uren van de dag een stoffige plek op te zoeken. Het hoosje begint altijd vlak boven de grond. Vaak al stopt het bij een krappe meter in hoogte en is het voorbij voordat je goed en wel beseft wat je ziet. Af en toe zijn de effecten van langer duur, maar veel meer dan een paar minuten duurt het over het algemeen niet. De hoogte varieert dan tussen een paar meter en enkele tientallen meters. Als de zandhoos zich voortbeweegt, dient ‘ie de hele tijd warme voeding te krijgen. Zodra de hoos bijvoorbeeld een grasland bereikt, of een watertje, is het over en uit. De hoos zakt in en verdwijnt binnen een tel.



Stofhoos video
Bovenstaande video toont een prachtige hoos die collega Tom van der Spek vorige week vrijdag zag in de omgeving van Wageningen. Bij het naar huis fietsen, even voor de klok van 14.30 uur, kwam hij deze zandhoos tegen die op een gegeven moment een hoogte van zo’n 100 meter bereikte. De zandhoos ontwikkelde zich van klein naar groot, trok over een zandweg, schoof achter een meetveld door en eindigde in een weiland. Waar ‘ie verdween.

_{Bron Meteo-Consult}

Citaat van Perry88, donderdag 21 april 2011, 16:28 uur Mijn broertje heeft dit afgelope maandag middag in Heeswijk-Dinther (NB) meegemaakt.
Hij was aardappels aan het poten op het land en merkte dat paarden in een wei langs zijn veld onrustig werden en wegrenden. Toen hij omkeek zag hij ook een gigantische hoos, maar of het een zandhoos was betwijfel ik want hij was ook zomaar ineens verdwenen vertelde hij. Alleen eindigde deze hoos met een flinke blikseminslag op het land en de gps van de trekker was van ineens van slag en mijn broertje heeft nu nogsteeds een beetje last van een litteken op zijn vinger.

Heeft iemand enig idee hoe dit kan en wat voor hoos dit zou kunnen zijn geweest?

Gr Perry

Er was trouwens geen wolkje aan de lucht, dus vandaar mijn vraag over de bliksem e.d.

Citaat van Perry88, donderdag 21 april 2011, 16:28 uur Mijn broertje heeft dit afgelope maandag middag in Heeswijk-Dinther (NB) meegemaakt.
Hij was aardappels aan het poten op het land en merkte dat paarden in een wei langs zijn veld onrustig werden en wegrenden. Toen hij omkeek zag hij ook een gigantische hoos, maar of het een zandhoos was betwijfel ik want hij was ook zomaar ineens verdwenen vertelde hij. Alleen eindigde deze hoos met een flinke blikseminslag op het land en de gps van de trekker was van ineens van slag en mijn broertje heeft nu nogsteeds een beetje last van een litteken op zijn vinger.

Heeft iemand enig idee hoe dit kan en wat voor hoos dit zou kunnen zijn geweest?

Gr Perry

wat? eerst een hoos en dan een blikseminslag bij heldere hemel? klinkt als een vreemd verhaal.

Aardige dingen die 'stofhozen'. Vind dustdevil toch wel wat lekkerder klinken hoor. Dat andere is te Nederlands.

Citaat van tostoast, donderdag 21 april 2011, 16:38 uur wat? eerst een hoos en dan een blikseminslag bij heldere hemel? klinkt als een vreemd verhaal.
Ja er was eerst heel even een hele grote hoos op het land en die trok weg en was ineens verdwenen met een bliksminslag. Hij kon het zelf ook niet geloven, maar toen zijn baas 2 minuten later met de loader aankwam om aardappels bij te vullen vroeg hij aan mijn broertje van had jij dat ook gezien? En toen vertelde hij dat zijn rechterhand 2 minuten lang een soort van verlamd was waardoor hij de loader niet kon besturen dus als 2 mensen het gezien hebben moet het wel echt waar zijn he.

Had gister nog een grote stofhoos/dust devil nabij Dwingeloo (Drenthe) gezien