Einde van mega-ijstijd blijft een raadsel



Direct na het ontdooien van ‘Snowball Earth’ veroverden planten en dieren de wereld. Maar geologen blijken zich 1,6 miljoen jaar te hebben vergist en weten nu niet langer wát deze cruciale stap in de aardse evolutie veroorzaakte. De koudste periode uit de geschiedenis van onze planeet wordt Cryogenium genoemd, van de Griekse termen voor ijs (‘cryos’) en geboorte (‘genesis’). In deze periode traden twee mega-ijstijden op, waarbij zelfs de oceanen rond de tropen bevroren. Aan het einde van deze laatste Sneeuwbalaarde, zo’n 635 miljoen jaar geleden, schoot de temperatuur een flink stuk omhoog - en ontdooide het water. Zo ontstond ruimte voor de komst van planten en dieren, waarmee het overkoepelende tijdperk Precambrium overging in het Cambrium, het tijdperk van de oudste zichtbare fossielen op aarde.


Methaan van oceaanbodem?
Wetenschappers willen graag weten wat de snelle temperatuurstijging heeft veroorzaakt. Een belangrijke kandidaat daarvoor zijn gashydraten op de oceaanbodem, instabiele voorraden van het krachtige broeikasgas methaan.
Ander onderzoek heeft reeds aangetoond dat zulk methaan een grote rol speelde in het versterken van het zogeheten Paleoceen-Eoceen Termisch Maximum (PETM) 55 miljoen jaar geleden, een relatief snelle opwarmng (6 graden in 10.000 jaar) die gepaard ging met de laatste grote uitstervingsgolf op onze planeet. Methaanhydraten ontstaan onder constante druk en temperatuur. Bij verstoring daarvan kunnen ze smelten. Het broeikasgas komt dan in de atmosfeer. Klimatologen houden er rekening mee dat dit ook onder de huidige klimaatverandering opnieuw kan gebeuren.

Geologische vergissing
De ‘methaanramp’ van het PETM is wetenschappelijk goed gedocumenteerd, en ook de moderne dreiging van methaan, bijvoorbeeld uit de ontdooiende Arctische permafrost, lijkt reëel. Maar de methaanhypothese voor het Cryogeen is misschien gebaseerd op een geologische vergissing, stelt nieuw onderzoek in Nature. In Precambrisch kalksteen in het zuiden van China is eerder een dun laagje koolstof aangetroffen, waarvan werd vermoed dat het een afbraakproduct van het vrijgekomen methaan was. Uit nadere bestudering blijkt dat deze laag echter 1,6 miljoen jaar later is afgezet - toen het ijs al gesmolten was - en dat de bron waarschijnlijk een onderzeese vulkaan is.

Stille getuigen
Het is slecht nieuws voor de paleoklimatologen. De gesteentelagen uit het Cryogeen zijn zo oud, dat ze nog maar op weinig plaatsen aan het aardoppervlak komen. Dat maakt het lastig om nog een stille getuige te vinden van het methaan, of een mogelijk andere oorzaak van het ontdooien van de planeet en het startschot voor het moderne leven.

_{Bron: nu.nl} | Gewijzigd: 24 april 2017, 12:21 uur, door Joyce.s