Golvende wolken

Golven kent iedereen. Als het waait boven het water komen er golven in of op dat water. Waait het over een zandvlakte, dan zie je ribbels in het zand. Komt de wind over uitgestrekte korenvelden dan zie je de korenaren in een min of meer regelmatig patroon wuiven in de wind. Vooral van een hoger gelegen punt kan dat een prachtig gezicht zijn. In stadions creëert het publiek, vooral als de wedstrijd saai is, zijn eigen ‘wave’. Maar ook in het weer spelen golven een grote rol, zo zagen we gisteren in de Nederlandse lucht.


_{Golven in wolken, gisterochtend bij Waalwijk. Foto: Martha Kivits.}

Golven ontstaan als twee stoffen, met verschillende dichtheden en weerstanden, met van elkaar afwijkende snelheden over elkaar heen ‘schuren’. Je ziet ze op de plaats waar de wrijving, die van die beweging het gevolg is, zijn werk kan doen. Allerlei golfpatronen kunnen van zo’n proces het gevolg zijn. Soms zien ze er regelmatig uit (denk aan lange deining), soms een stuk onregelmatiger, zoals ribbels in het zand, op het strand of op de bodem van een beek.

Waait het hard boven water, dan krijg je grote golven. Gaat het nog harder waaien dan blaast de wind de toppen daar weer vanaf. Er zijn verhalen dat de zee in superzware orkanen, op de plaats dichtbij het oog weer min of meer glad wordt doordat de wind dan zo sterk wordt dat golven geen kans meer maken. De plekken waar iets dergelijks optreedt, zijn echter geen plaatsen waar mensen zich graag ophouden. Heel veel waarnemingen worden er niet gedaan. Verder zit er op zo’n moment zoveel stuifwater in de lucht, dat je het ook nauwelijks kunt zien.


_{Golven ook in lichtende nachtwolken. Foto van de afgelopen nacht door Jannes Wiersema.}

Golven ook in het weer
Ook in het weer van alledag spelen golven een belangrijke rol. Vaak zie je ze niet en veel mensen letten er ook niet op. De liefhebers die vaker naar wolken kijken, kennen ze wel. Daarbij lijken de golven in het weer behoorlijk op die, die we op andere plaatsen in de natuur tegenkomen. Soms gaat het om heel regelmatige golven, bij voorbeeld als meerdere rolwolken achter elkaar over het land trekken. Ook in Nederland gebeurt dat weleens een enkele keer, maar in Australië (Morning Glory’s) en op een aantal andere plaatsen in de wereld is dit vaker te zien.



Op een ander moment is het patroon een stuk onregelmatiger. Zoals in de schapenwolken die op alle niveaus in de atmosfeer voorkomen (stratocumulus, altocumulus en cirrocumulus). Het zijn wolken die zich niet alleen volgens een vaak min of meer zeshoekig patroon in een soort van honingraatrooster schikken, maar waar doorheen ook prachtige ribbels kunnen trekken. Velden met schapenwolken hangen meestal tegen plaatsen in de atmosfeer aan waar een koudere luchtlaag zich direct onder een warmere luchtlaag bevindt. De koudere lucht heeft daarbij een grotere dichtheid. Direct boven zo’n inversie (een omkering in het normaal met de hoogte dalende temperatuurpatroon) waait het vaak hard. En die harde wind kan dan weer de ribbels of golven trekken in de schapenwolken die tegen de inversie aanhangen.


_{Vroeg in de ochtend bij Buurmalsen. Foto: Ab Donker.}

Gisteren prachtig golvende wolken
Gisteren was er ook sprake van een temperatuuromkering in de atmosfeer. Na de passage van het koufront donderdagavond die in Nederland relatief geruisloos verliep, was in de onderste delen van de atmosfeer minder warme lucht aanwezig dan een dag eerder, maar vanaf ongeveer een kilometer hoogte was de lucht nog wel warm. Omdat in het front boven Duitsland een storing ontstond die met buien over het zuidoosten en oosten van het land trok, begon de lucht ook in ons land weer te stijgen. Waren er in de heel vroege ochtend nog brede opklaringen aanwezig, al snel trokken vanuit het zuiden relatief egale wolkenvelden binnen waarvan de basis op ongeveer 1000 meter hoogte lag. Daarboven waaide het flink, dus was aan alle voorwaarden voldaan om aan een mooie golfstructuur in de wolken te komen. Die was uiteindelijk ook te zien. We hebben er een aantal foto’s van gemaakt, hier vanuit de weerkamer in Wageningen. Over enkele van die foto’s hebben we een filter van Instagram heen gezet. Dan zie je het effect nog beter.


_{Deze foto, ook met filter uit Instagram, laat de golven mooi zien.}

Komende dagen vriendelijk weer
Het weer in Nederland ziet er de komende dagen vriendelijk uit, Helemaal uitbundig zonnig is het niet – er ontstaan wel steeds stapelwolken – maar de zon speelt een belangrijke rol. Verder ontstaat voornamelijk vandaag en morgen lokaal nog een buitje, maandag en dinsdag lijkt het op de meeste plaatsen droog te blijven. De temperaturen, vandaag nog tussen 22 en lokaal 26 graden, doen morgen een stapje terug. De dagen daarna lijkt het kwik iedere dag weer iets hoger te komen totdat we woensdag lokaal weer op 25 of 26 graden uitkomen.

_{Bron: Meteo Consult.}