Nader verklaard: Hitte index

Warm en vochtig weer voelt drukkend aan en langdurige hitte kan vooral voor ouderen en zieken uitputtend zijn. Ook voor mensen met een goede conditie is een hittegolf vermoeiend omdat de combinatie van hitte en vocht hoge eisen stelt aan hart- en bloedvaten.



Naar aanleiding van ervaringen met hete zomers zijn verschillende landen, waaronder Nederland, begonnen met waarschuwingen en gedragsadviezen wanneer sprake is van een hittegolf. De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) nam naar aanleiding van deze ervaringen het initiatief om de hitte index onder de aandacht te brengen. De index beschrijft de warmteoverdracht tussen lichaam en omgeving.

Als de omgevingstemperatuur warmer is dan de lichaamstemperatuur kan dat gevaar opleveren voor de gezondheid. De hitte index, die geldt voor zonnig weer, wordt bepaald uit een combinatie van temperatuur en vochtigheid. De tabel vermeldt ook wat de gevolgen van de verschillende waarden voor de mens kunnen zijn en wanneer de gezondheid bij grote lichamelijke inspanning gevaar loopt. Deze absolute index is ontwikkeld door de Amerikaan Robert Steadman, die ook een windchill-index voor de combinatie van vorst en wind bedacht. Daarnaast wordt in verschillende landen gewerkt aan de ontwikkeling van een relatieve klimaatafhankelijke index, waarin bijvoorbeeld ook de bijdrage van minimum- en maximumtemperatuur wordt meegewogen.

Hoe we warmte ervaren hangt niet alleen af van zonnestraling, temperatuur en vochtigheid, maar ook van onze inspanning, gezondheid, kleding, voedingspatroon en zweet. Hitte leidt tot transpiratie en vochtverlies en daarom is het belangrijk om ter compensatie bij heet weer regelmatig te drinken.

Door verdamping van transpiratievocht koelt de huid af, omdat verdamping energie kost. Bij tropische temperaturen van 30 graden en hoger komt warmte-afgifte vrijwel alleen tot stand door verdamping. In vochtige lucht is de verdamping echter minder dan in droge lucht en voelt het warmer aan (drukkend), vooral als een verkoelende wind ontbreekt.

Zodra er grote kans is op een periode van aanhoudende hitte, kan het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het Nationaal Hitte Plan in werking stellen. De weersverwachting van het KNMI speelt hierbij een belangrijke rol. Als de kans op een naderende periode van tenminste vier aaneengesloten dagen met een maximumtemperatuur van minimaal 27 graden een bepaalde waarde overschrijdt, wordt het RIVM hierop geattendeerd. De weersontwikkelingen worden nauwlettend gevolgd en in onderling overleg kan het Nationaal Hitte Plan in werking stellen en geeft het KNMI een waarschuwing voor gevaarlijk weer uit (code geel).

Het hitteplan bevat maatregelen waarmee instellingen, zorgverleners, maar ook vrijwilligers en mantelzorgers, zich kunnen voorbereiden op een periode van aanhoudende hitte en adequaat kunnen handelen.

_{Bron: KNMI}