Zeldzame sneeuwrollers uitgelegd
Zeldzame sneeuwrollers uitgelegd
Alweer een tijdje zijn we in Nederland in de ban van winterweer. Met vrij lage temperaturen, vorst in de nachten en een sterke wind die het voor het gevoel kouder maakt dan dat de thermometers in werkelijkheid laten zien. We hebben sneeuw op z’n tijd en omdat het vaak stevig waait en de temperaturen toch laag genoeg zijn, is er ook al meerdere malen sprake geweest van stuifsneeuw en sneeuwduinen, op allerlei plaatsen.
Sneeuwrollers komen voor in het open veld...
Een in Nederland wel heel zeldzaam fenomeen, dat van ‘sneeuwrollen’, is nog niet voorbijgekomen. Sneeuwrollers kunnen ontstaan als een sterke wind vat krijgt op een sneeuwlaag, op het ijs, in het kale veld of op een helling. Daarbij moet aan een heel groepje voorwaarden worden voldaan. Zo moet de sneeuwlaag minimaal 2 centimeter dik zijn, moet het hard genoeg maar niet té hard waaien (een windsnelheid van ongeveer 40 kilometer per uur is ideaal) en moeten de luchttemperaturen tussen 0 en +1 graad liggen. De sneeuw bereikt dan wel de ideale ‘plakgraad’, maar is niet zo nat en zwaar dat de wind er geen vat op krijgt.
op een dak...
Lepel door het ijs
Als aan al die voorwaarden is voldaan, kan de sneeuw gaan rollen. Als een lepel die door het ijs gaat, tilt de wind stukjes van de sneeuw op, die bij een volgende windstoot verder bewegen en als een sneeuwbal steeds nieuwe sneeuw oppikken. Hoe langer het proces duurt, hoe groter die ‘rol’ wordt. In extreme gevallen zijn op die manier sneeuwrollers met een doorsnede van 70 centimeter ontstaan. Ze zien er heel grappig uit. Omdat de laagjes in het begin, middenin de rol, maar heel dun zijn, smelten die gemakkelijk weg. Wat daarna komt, wordt steeds dikker en blijft makkelijker in tact. Veel sneeuwrollen hebben dan ook een gat in het midden en lijken qua uiterlijk nog het meeste op een donut. Het zal duidelijk zijn dat zo’n roller op hellingen makkelijker ontstaat dan in het open veld. En dat is precies de reden waarom ze bij ons zeldzaam zijn. Toch komen ze in Nederland wel voor, bij voorbeeld op daken als de sneeuw smelt.
of op een helling.
Sneeuwrollen in 1999
Er zijn ook andere meldingen van. Zo heeft dr. M. Minnaert in zijn beroemde boek ‘Natuurkunde in ’t vrije veld’ (deel 2) al over sneeuwrollers geschreven. Weerman Jan Visser deed er op 16 februari 1999 in zijn weerverhaal in dagblad Trouw eveneens melding van. ‘Regen, wind en oplopende temperaturen maken dezer dagen een einde aan het winterse landschap. Op veel plaatsen is ruim een week sprake geweest van een gesloten sneeuwdek. In combinatie met de begin vorige week sterke wind leidde de sneeuwval in Groningen tot een voor onze omgeving tamelijk onbekend fenomeen. Medewerker Wigbold Wierenga zag donderdag op een akker bij Nieuw-Scheemda honderden sneeuwrollers of natuurlijke sneeuwballen.
Ze laten een lief spoor na in de sneeuw..
Sneeuwrollen ontstaan wanneer een sterke wind vat krijgt op een sneeuwlaag op met name hellingen of kale velden. Essentieel is echter ook dat de temperatuur zich rond het vriespunt ophoudt. Bij lage temperaturen plakt de sneeuw onvoldoende. De rollen, cilindrisch van vorm, die mijn informant heeft gezien, hadden een doorsnee van veelal 5 centimeter, sommige zelfs iets meer dan 20 centimeter. Ze lagen er al dagen want de sporen die de rollers trekken waren door verse sneeuw ondergesneeuwd. Het verschijnsel komt in Nederland zelden voor, maar volgens Wierenga is het deze winter al de tweede keer dat ze in Groningen gezien zijn. In 'De natuurkunde van 't vrije veld', deel 2, heeft dr. M. Minnaert ook geschreven over de sneeuwrollen. Volgens Minnaert is waargenomen hoe een windstoot die slechts 1,5 minuut duurde, voldoende was om meer dan 500 sneeuwrollers te doen ontstaan.’ Tot zover Jan Visser.
en worden soms behoorlijk groot.
Hoe zeldzaam ook, we zijn wel er wel benieuwd naar of iemand anders dit soort sneeuwrollers, op een natuurlijke manier gevormd, weleens heeft gezien. Verhalen of foto’s zijn welkom op het mailadres waarnemingen(at)weer.nl. Mogelijk komen we er dan later nog eens op terug.
Donderdag sneeuw?
Voor sneeuwrollers is het weer van dit moment niet geschikt. De wind neemt af en temperaturen in combinatie met de droge lucht van dit moment zijn aan de lage kant. Het winterse weer van nu houdt ook morgen nog aan. Donderdag wordt vanuit het westen een aanval gedaan op de kou met sneeuw en regen. De dagen daarna wordt het iets minder koud. Toch lijkt het met de winter nog steeds niet gedaan. Want de verwachtingen op de wat langere termijn blijven vrij koud.
In het midden zit meestal een gat.
Bronnen: Meteo Consult, Dr. Richard A. Anthes (President Emeritus University Corporation for Atmospheric Research), Jan Visser.
Alweer een tijdje zijn we in Nederland in de ban van winterweer. Met vrij lage temperaturen, vorst in de nachten en een sterke wind die het voor het gevoel kouder maakt dan dat de thermometers in werkelijkheid laten zien. We hebben sneeuw op z’n tijd en omdat het vaak stevig waait en de temperaturen toch laag genoeg zijn, is er ook al meerdere malen sprake geweest van stuifsneeuw en sneeuwduinen, op allerlei plaatsen.
Sneeuwrollers komen voor in het open veld...
Een in Nederland wel heel zeldzaam fenomeen, dat van ‘sneeuwrollen’, is nog niet voorbijgekomen. Sneeuwrollers kunnen ontstaan als een sterke wind vat krijgt op een sneeuwlaag, op het ijs, in het kale veld of op een helling. Daarbij moet aan een heel groepje voorwaarden worden voldaan. Zo moet de sneeuwlaag minimaal 2 centimeter dik zijn, moet het hard genoeg maar niet té hard waaien (een windsnelheid van ongeveer 40 kilometer per uur is ideaal) en moeten de luchttemperaturen tussen 0 en +1 graad liggen. De sneeuw bereikt dan wel de ideale ‘plakgraad’, maar is niet zo nat en zwaar dat de wind er geen vat op krijgt.
op een dak...
Lepel door het ijs
Als aan al die voorwaarden is voldaan, kan de sneeuw gaan rollen. Als een lepel die door het ijs gaat, tilt de wind stukjes van de sneeuw op, die bij een volgende windstoot verder bewegen en als een sneeuwbal steeds nieuwe sneeuw oppikken. Hoe langer het proces duurt, hoe groter die ‘rol’ wordt. In extreme gevallen zijn op die manier sneeuwrollers met een doorsnede van 70 centimeter ontstaan. Ze zien er heel grappig uit. Omdat de laagjes in het begin, middenin de rol, maar heel dun zijn, smelten die gemakkelijk weg. Wat daarna komt, wordt steeds dikker en blijft makkelijker in tact. Veel sneeuwrollen hebben dan ook een gat in het midden en lijken qua uiterlijk nog het meeste op een donut. Het zal duidelijk zijn dat zo’n roller op hellingen makkelijker ontstaat dan in het open veld. En dat is precies de reden waarom ze bij ons zeldzaam zijn. Toch komen ze in Nederland wel voor, bij voorbeeld op daken als de sneeuw smelt.
of op een helling.
Sneeuwrollen in 1999
Er zijn ook andere meldingen van. Zo heeft dr. M. Minnaert in zijn beroemde boek ‘Natuurkunde in ’t vrije veld’ (deel 2) al over sneeuwrollers geschreven. Weerman Jan Visser deed er op 16 februari 1999 in zijn weerverhaal in dagblad Trouw eveneens melding van. ‘Regen, wind en oplopende temperaturen maken dezer dagen een einde aan het winterse landschap. Op veel plaatsen is ruim een week sprake geweest van een gesloten sneeuwdek. In combinatie met de begin vorige week sterke wind leidde de sneeuwval in Groningen tot een voor onze omgeving tamelijk onbekend fenomeen. Medewerker Wigbold Wierenga zag donderdag op een akker bij Nieuw-Scheemda honderden sneeuwrollers of natuurlijke sneeuwballen.
Ze laten een lief spoor na in de sneeuw..
Sneeuwrollen ontstaan wanneer een sterke wind vat krijgt op een sneeuwlaag op met name hellingen of kale velden. Essentieel is echter ook dat de temperatuur zich rond het vriespunt ophoudt. Bij lage temperaturen plakt de sneeuw onvoldoende. De rollen, cilindrisch van vorm, die mijn informant heeft gezien, hadden een doorsnee van veelal 5 centimeter, sommige zelfs iets meer dan 20 centimeter. Ze lagen er al dagen want de sporen die de rollers trekken waren door verse sneeuw ondergesneeuwd. Het verschijnsel komt in Nederland zelden voor, maar volgens Wierenga is het deze winter al de tweede keer dat ze in Groningen gezien zijn. In 'De natuurkunde van 't vrije veld', deel 2, heeft dr. M. Minnaert ook geschreven over de sneeuwrollen. Volgens Minnaert is waargenomen hoe een windstoot die slechts 1,5 minuut duurde, voldoende was om meer dan 500 sneeuwrollers te doen ontstaan.’ Tot zover Jan Visser.
en worden soms behoorlijk groot.
Hoe zeldzaam ook, we zijn wel er wel benieuwd naar of iemand anders dit soort sneeuwrollers, op een natuurlijke manier gevormd, weleens heeft gezien. Verhalen of foto’s zijn welkom op het mailadres waarnemingen(at)weer.nl. Mogelijk komen we er dan later nog eens op terug.
Donderdag sneeuw?
Voor sneeuwrollers is het weer van dit moment niet geschikt. De wind neemt af en temperaturen in combinatie met de droge lucht van dit moment zijn aan de lage kant. Het winterse weer van nu houdt ook morgen nog aan. Donderdag wordt vanuit het westen een aanval gedaan op de kou met sneeuw en regen. De dagen daarna wordt het iets minder koud. Toch lijkt het met de winter nog steeds niet gedaan. Want de verwachtingen op de wat langere termijn blijven vrij koud.
In het midden zit meestal een gat.
Bronnen: Meteo Consult, Dr. Richard A. Anthes (President Emeritus University Corporation for Atmospheric Research), Jan Visser.
