Kurkdroog

De komende tijd gaan we op zoek naar bijzondere plekken op deze wereld. Vandaag reizen we af naar de droogste plek op aarde. In de afgelopen 50 jaar, heeft het daar op plaatsen slechts 3 keer geregend. En dan nog zou je er geen glaasje mee kunnen vullen. Waar deze plek zich bevindt? In de woestijn Atacama in Chili.

De meeste woestijnen bevinden zich rond de Kreeftskeerkring en de Steenbokskeerkring, zo’n 23,5 graden ten zuiden en ten noorden van de evenaar. Zo ook de Atacama woestijn. De locatie van de grootste woestijnen op aarde heeft te maken met de grootschalige windpatronen. De zonsinstraling op de evenaar is het hoogst. Warme lucht wil opstijgen en opstijgende luchtbellen brengen vaak buien. De lucht moet echter ook weer ergens dalen. Als we kijken naar de globale windpatronen op de wereld, dan wordt de lucht op grote hoogte vanaf de evenaar getransporteerd richting de Kreeftskeerkring en de Steenbokskeerkring en daar daalt de lucht. Met het dalen van de lucht, warmen de luchtdeeltjes op en gaat de relatieve vochtigheid omlaag. Zo gaan dalende luchtstromen de vorming van wolken en buien tegen.

De Atacama woestijn bevindt zich op de Steenbokskeerkring, daar waar ook de Kalahari woestijn in het zuiden van Afrika zich bevindt. De dalende luchtstromen zorgen ervoor dat warme en droge lucht de regio bereikt. Er zijn echter ook genoeg plekken op de Steenbokskeerkring waar het klimaat vochtiger is. Er moeten dus nog meer factoren meespelen in het in stand houden van de Atacama woestijn.


Dit is Zuid-Amerika, en het gekleurde gedeelte geeft de locatie van Atacama weer. Chili is grofweg een relatief smalle kuststrook vanaf Atacama tot aan het zuidelijke staartje van Zuid-Amerika.

Humboldtstroming
De zeestromen spelen hier ook een grote rol. Vanuit de Zuidpool wordt er koud zeewater aangevoerd richting de kust van Chili. Dit wordt de Humboldtstroming genoemd. Koud zeewater wordt tegen de kust opgestuwd en zo komt er koud en voedselrijk water naar boven. Dat brengt een rijk zeeleven, waar de vissers aan de kusten van Chili en Peru afhankelijk van zijn. Het zorgt voor een stabiele situatie, met koude lucht onderin en de warmere lucht hoger in de atmosfeer. Verder warmt de droge woestijn met veel zon natuurlijk wel razend snel op, maar aangezien de luchtvochtigheid in Atacama slechts zo’n 10% is, heeft de vorming van buien hier geen kans.


De Humboldtstroming is een zeestroming die vanuit het zuiden van Chili langs de westkust van Zuid-Amerika stroomt met als origine koud zeewater van de Zuidpoolregionen.

Ingesloten
Met de stroming van relatief warme lucht over koud zeewater vormt zich wel gemakkelijk lage bewolking en mist boven de zuidelijke Pacifische Oceaan. De laag bewolking duwt zich op tegen de kustlijn van Chili en wordt uiteindelijk met een klimatologische zuidoostelijke stroming weggevoerd van het land. Er zit ook een inversie op zo’n 1000 meter, waardoor de wolken niet kunnen ontsnappen en ze ontwikkelen zich dan ook niet tot buien. Vanaf de andere kant, het oosten van Chili, daar liggen de tropische regenwouden van Brazilië. Met een oost- tot zuidoostenwind wordt deze vochtige lucht richting Atacama geblazen. Echter, de Andes zorgt ervoor dat al het vocht ten oosten van de bergketen uitregent. Ook daar kan de woestijn dus niets van oppikken.

6 mm regen
Regen is zo uitzonderlijk in Atacama, dat er laatst een uitgebreid nieuwsitem werd gewijd aan de zeldzame regenval van 6 millimeter in 12 uur tijd. In Copiapo werden mensen gewaarschuwd dat ze zich warm aan moest kleden, omdat ze van de regen en plotselinge daling in de temperatuur ziek zouden kunnen worden. Dit gebeurde op 23 mei dit jaar. In Copiapo is het heel normaal om een aantal jaren op rij geen regen te krijgen.


Met zijn 6739 meter hoogte is de vulkaan Llullaillaco de hoogste plek in Atacama. Het is er zo droog dat zelfs de meeste bergen boven de 6000 meter geen gletsjers hebben. Slechts een paar bergen hebben een permanente sneeuwbedekking.

Sneeuw!
Een nog veel bijzonderder fenomeen was de plotselinge sneeuwval in de eerste week van juli in 2011. De seizoenen zijn op het zuidelijk halfrond tegengesteld aan ‘onze’ seizoenen, waardoor het daar hartje winter was. Een koude poolstroming leverde op sommige plaatsen in Atacama een sneeuwdek op van 80 centimeter! Het veroorzaakte grote problemen, aangezien de meeste mensen in deze regio’s leven in eenvoudige huizen met weinig of geen toegang tot elektriciteit. Zo werden kleine dorpen volledig afgesloten van de buitenwereld, zonder mogelijkheden tot verwarming en transport.

Gortdroog
Veel plaatsen in Atacama hebben echter nog vrijwel nooit te maken gehad met regenval. De afgelopen 400 jaar is er in ieder geval zeer weinig neerslag gevallen. Het kan lokaal een eeuw kosten om een kopje water vol te krijgen. Een uitzonderlijk droge plek dus, met recht de droogste woestijn op aarde.


De vulkaan Juriques in de Atacamawoestijn.

_{Bron: MeteoGroup Foto's: Wikipedia} | Gewijzigd: 3 februari 2017, 10:50 uur, door Joyce.s