Het weer voorspellen in de herfst, hoe doe je dat?

De herfst is begonnen en de zon moet elke dag iets van haar kracht inleveren. Ook neemt de daglichtperiode elke dag af met ongeveer 4 minuten. Dat is dus na een week al bijna een half uur minder waarop de zon haar best kan doen om mist en nevel weg te branden. Zo zien we de komende tijd steeds vaker dat de dag grijs begint en dat het langer duurt voordat de zon door kan breken. En ja, daar zitten uiteindelijk ook dagen bij waarop het grijs blijft. Hoe kunnen we dit berekenen en wanneer zit het eraan te komen?

Daarvoor duiken we eerst even in de ontstaansgeschiedenis van mist. Warme lucht kan meer vocht bevatten dan koude lucht. Als de zon onder gaat, dan wordt de warme en vochtige lucht, steeds kouder. Maar koude lucht kan niet zoveel vocht bevatten! Met het dalen van de temperatuur gaat steeds meer waterdamp over in waterdruppeltjes. Ze zijn zo klein dat ze zweven, en zo ontstaat een wolk.
Advertentie

Hechting van waterdruppels
Er komt echter wel wat meer bij kijken. Condensatiekernen bijvoorbeeld. De waterdruppeltjes moeten zich wel kunnen hechten aan iets, en dat is vaak stof in de atmosfeer. Een vervuilde luchtsoort die met een zuidoostelijke stroming vanaf het Ruhrgebied wordt aangevoerd, is dan ook gevoeliger voor mist. Gelukkig neemt de vervuiling van roetdeeltjes in de atmosfeer de laatste tientallen jaren af, waardoor ook het aantal mistdagen in Nederland flink is gedaald.

Wind
De wind is een belangrijke factor. Waait het flink? Dan blaast de wind de waterdruppeltjes uit elkaar. Zo wordt de onderste vochtige laag gemengd met drogere luchtlagen hogerop in de atmosfeer. Is het windstil? Dan slaan de waterdruppeltjes juist neer als dauw. Het is aan fragiel evenwicht, en vaak is een windje van 5 of 6 kilometer per uur ideaal voor het ontstaan en in stand houden van mist.

Zon
Wanneer lost die grijzigheid nou eens op? Hier komt de zon om het hoekje kijken. De kracht van de zon zorgt voor opwarming van de luchtdeeltjes, waardoor ze opnieuw meer vocht kunnen bevatten. Zo verdampen de waterdruppeltjes weer. Opvallend is wel dat mist met zonsopkomst juist net ietsje dikker is. Hoe kan dat?



Minimumtemperatuur
Het koudste moment van de dag ligt juist net ná zonsopkomst. Na een lange nacht waarin de temperatuur steeds verder daalt, komt de zon op. Het eerste half uurtje heeft de zon echter nog geen kracht en daalt de temperatuur nog iets verder. Net na het ochtendgloren wordt dan de minimumtemperatuur bereikt, waarop de temperatuur weer gaat stijgen. De koudste luchtdeeltjes bevinden zich dan ook regulier gezien op het moment net na zonsopkomst. Geen wonder dat de mist dan ook nog ietsje dichter kan worden met nog meer waterdruppeltjes.

Grijs of zonnig?
Voor het oplossen van de mist zijn voornamelijk twee factoren van belang. Hoe dicht is de mist? En hoeveel straling komt erdoorheen? Met het naderbij komen van de winter, bereikt steeds minder zonnekracht de aarde. Belangrijk om te weten is, dat de mist van onderaf wordt opgeruimd. De kortgolvige zonnestraling komt door de mist heen, weerkaatst op aarde en straalt terug als langgolvige straling tegen de onderkant van het mistgebied. Met die langgolvige straling wordt de onderste vochtige luchtlaag opgewarmd, waardoor de waterdruppeltjes verdampen. De relatief warmere luchtdeeltjes willen opstijgen en zorgen voor thermiek waarmee de mistlaag doorbroken wordt. Ook zorgt het voor de dagelijkse gang in de wind. De wind neemt gedurende de dag toe, waardoor de mistlaag ook wat meer uit elkaar geblazen wordt.

Dichte mist
Hoe dikker de mistlaag is, hoe minder straling er doorheen komt, alsook hoe langer het duurt om de gehele laag op te lossen. Het is een versneld proces, zodra de zon er doorheen kan komen, wordt de laag dunner en komt er nog meer zon doorheen. Je kunt er dus wel vanuit gaan dat als je een waterig zonnetje ziet schijnen door de mist heen, dat het wel goed gaat komen.



Herfstweekend met namzomerse trekjes
Zaterdag trekt er een hogedrukgebied over onze omgeving. De wind neemt dan flink af, en met zo weinig wind en een vochtige lucht zijn de omstandigheden perfect voor een grootschalige grijze start van de dag. Er ontstaat dan ook mist, nevel en laaghangende bewolking. In deze tijd van het jaar heeft de zon nog genoeg kracht om de mist uiteindelijk weg te branden. De zon is echter niet de enige factor die zaterdag zorgt voor het oplossen van de mist. De wind draait namelijk naar meer zuidelijke richtingen en zo komt er drogere lucht onze kant op. Na een regionale grijze ochtend, wordt het in de loop van de middag uiteindelijk vrij zonnig. Zondag blaast een zuidoostelijk briesje droge en warmere lucht onze kant op. De dag begint dan ook niet op grote schaal met misttaferelen. Uiteindelijk komt de zon goed aan bod. De combinatie van de drogere en warme luchtsoort met geregeld zonneschijn zorgt ervoor dat de temperatuur hoog oploopt, met maximaal 18 graden op de Waddeneilanden en elders wordt het 20 tot 22 graden. Zo zien we dat het weekend wel herfstachtig grijs begint, maar uiteindelijk met een zomers gevoel gaat eindigen.

Bron: MeteoGroup, weer.nl | Gewijzigd: 25 september 2014, 14:44 uur, door Lako