Supermaan: werkelijkheid en illusie tegelijk

Een ‘supermaan’ komt dit jaar maar liefst drie keer voor, waarvan de laatste keer afgelopen nacht. Het fenomeen spreekt zeer tot de verbeelding en gaat soms gepaard met veel publiciteit en prachtige foto’s. Maar is de supermaan echt zo spectaculair of is er iets anders aan de hand?

Supermaan
Eerst maar even antwoord op de vraag wat een supermaan nu precies is. Belangrijk is dat de baan van de maan om de aarde een ellips is. Is het volle maan op het moment dat de maan zich het dichtstbij de aarde bevindt, dan is er sprake van een supermaan. De term ‘supermaan’ is overigens oorspronkelijk afkomstig uit de astrologie en niet uit de sterrenkunde, maar inmiddels is het woord gemeengoed geworden als populaire benaming van het fenomeen. Een zeer tot de verbeelding sprekende term ook.
Advertentie

Tijdens een ‘supermaan’ neemt de maan vanuit het oogpunt van ons op aarde tot 14% meer van de hemel in dan wanneer de maan het verst weg staat en ze dus het kleinst lijkt. Ook is ze 30% helderder. Eén en ander hangt er natuurlijk wel vanaf hoe ‘schoon’ de atmosfeer is. Veel stof en vocht in de atmosfeer zorgt voor een lagere helderheid. En wolkenformaties kunnen de pret natuurlijk helemaal bederven.

Tijdens ‘supermaan’ worden vaak de meest fantastische foto’s gemaakt. Vooral foto’ van een werkelijk enorm ogende maan achter flatgebouwen die plots gekrompen lijken te zijn tot formaat tuinhuisje of silhouetten van mensen die haast worden verzwolgen lijken te worden door het fenomeen, doen het goed. Prachtige indrukwekkende beelden.

Illusie speelt belangrijke rol
Toch zijn die beelden minder uniek dan je op het eerste gezicht misschien zou denken. Gemiddeld elke dertien á veertien maanden komt het voor dat volle maan plaats heeft tegelijk met het moment dat de maan dichtbij de aarde staat. Maar veel belangrijker nog lijkt de ‘beleving’ van de omvang van de maan vooral afhankelijk van hoe en op welk moment je ‘m in beeld hebt. Ook een ‘kleine’ volle maan lijkt namelijk ineens een heel stuk groter als ze bijvoorbeeld half achter bomen verscholen is of tussen kantoorgebouwen door wordt gefotografeerd. Of als mensen van veraf op de camera vast worden gelegd met de maan op de achtergrond aan de horizon. Zo wordt elke volle maan een supermaan, zij het wellicht iets minder fel schijnend. En andersom lijkt, net als ‘normale’ volle manen, ook de ‘echte’ supermaan een stuk kleiner als dit soort visuele effecten juist niet in een foto voorkomen.

Waarom krijgt een supermaan dan zoveel aandacht? Nou, ook niet altijd. Het hangt er vanaf of het in de media wordt opgepikt. Als dat gebeurt, dan levert dit een zichzelf versterkend effect op. Veel meer mensen dan normaal raken dan door de ‘supermaan’ enthousiast en slaan aan het fotograferen. En dat levert dan weer extra veel spectaculaire volle maanfoto’s op. Een ‘hype’ volgens sommigen, zoals Geoff Chester van NASA. Als wetenschapper is hij schijnbaar ietwat gefrustreerd over de soms enorme aandacht voor het in zijn ogen toch echt niet zo bijzondere fenomeen ‘supermaan’ . Toch kan ook hij, zij het klaarblijkelijk met enige moeite, positief zien. Want, zo concludeert hij in een artikel over dit onderwerp op de site van NASA, “if it gets people out and looking at the night sky, and maybe hooks them into astronomy, then it's a good thing."

Tja, en wat zou het ook uitmaken. Supermaan of geen supermaan, spectaculaire vollemaanfoto’s zijn spectaculaire vollemaanfoto’s. Het blijft genieten van hoe waanzinnig indrukwekkend onze planeet en de rest van het heelal zijn.

Bronnen: NASA Science, MeteoGroup, Weer.nl