Met de winter bij ons kwam in Spanje en Portugal de regen

Great footage of the recent heavy snow falls in #SierraNevada as we forecast last week - with strong winds having brought restrictions to operating hours. https://t.co/W7WN9TSstj

— MeteoGib (@MeteoGib) 4 maart 2018

In het weer hangt veel met elkaar samen. Zoals we dit najaar al wisten dat een groot deel van de afgelopen winter waarschijnlijk wisselvallig en zacht zou verlopen, was op dat moment ook duidelijk dat de droogte in het zuidwesten van Europa nog wat langer aan zou houden. Toen in de loop van februari de winter bij ons ten langen leste alsnog zijn intrede deed, ging de kraan in Spanje en Portugal eindelijk open. Inmiddels is er veel regen gevallen en het blijft nog even nat.

Het hogedrukgebied, dat gemiddeld gesproken bijna altijd bij de Portugese eilandengroep de Azoren ligt, speelde bij dit alles een hoofdrol. Al enkele jaren is het sterker dan normaal. Voor het weer in Europa is dit Azorenhogedrukgebied een belangrijke factor. Is het sterker dan normaal, dan hebben (zuid)westelijke winden in Europa de overhand, is het bij ons en in het noorden vaak wisselvallig en zacht én kunnen storingen Spanje en Portugal maar moeilijk bereiken.

Cyclus?
Met een beetje goede wil, kun je er een cyclus in terugvinden van ongeveer 6 of 7 jaar. De ene keer wat duidelijker, de andere keer wat minder duidelijk. De allergrootste droogte in Spanje en Portugal van het recente verleden ging in de herfst van 1995 ten einde. De situatie was op dat moment meer dan zorgwekkend. Bij de meeste stuwmeren was de bodem in zicht, in grote delen van Spanje en Portugal was drinkwater op rantsoen en toeristen die destijds via de snelweg vanaf Madrid de zuidelijke deelstaat Castilla la Mancha in reden, kwamen onder een spandoek door waarop te lezen was: ‘U rijdt hier de toekomstige woestijn van Castilla la Mancha binnen!’

Toen in de maand oktober 1995 de eerste regen weer viel, was dat voor veel Tv-zenders reden hun uitzendingen te onderbreken. Mensen gingen juichend de straat op. Het regende, eindelijk! En niet zo’n beetje. Want die regen in oktober 1995 was de opmaat naar een bijzonder natte winter. Zo nat, dat de in de jaren daarvoor opgebouwde tekorten in één keer werden weggewerkt. De combinatie met het weer bij ons was heel grappig: Nederland beleefde dat jaar een lange, koude winter.

Overstromingen
Ook in 1997 (het jaar dat bij ons de laatste Elfstedentocht werd gehouden) was in Spanje bijzonder nat. Vooral in december en in januari viel er ontzettend veel regen, leidend tot overstromingen op uitgebreide schaal. Toen later bij ons de westcirculatie weer binnendrong, stopte de regen in Spanje. Maar er was een watervoorraad opgebouwd waarmee het land jaren vooruit kon.

Een volgende droogte diende zich net na de millenniumwisseling aan, maar was minder zwaar dan die van het midden van de jaren ’90. De stuwmeren daalden weliswaar, maar bleven op een peil dat ruim voldoende was. En in 2003, toen in Nederland ook een wat koudere winter voorkwam, waren de regens alweer terug. Rond 2007/2008 was de volgende droogte aan bod. Ook die kon nog geen beslissend gat in de waterreserves slaan. Tijdens de in Nederland koude winters van 2010 en 2011 viel er in het zuiden bovendien weer zoveel regen dat de tekorten aangevuld werden.

Huidige droogte begon in 2014
De huidige droogte begon in 2014 en was serieuzer van aard. Toen bij ons een einde kwam aan een serie van 5 wat koudere winters, blies het Azorenhogedrukgebied zich ten westen van Spanje en Portugal opnieuw behoorlijk op en werd een geduchte sta-in-de-weg voor storingen, die het Iberisch schiereiland nog wel af en toe probeerden te bereiken. Soms lukte dat ook, maar dan kwamen de fronten wel in een dusdanig verzwakte vorm aan, dat er bijna geen water meer in zat. Eén van de normaalgesproken natste gebieden van Spanje, het in het noordwesten gelegen Galicië, werd daardoor meerdere malen speelbaal van vaak oncontroleerbare natuurbranden. De bosbranden die Portugal de afgelopen jaren in de greep hadden, eisten tientallen doden en kunnen veel mensen ook in Nederland zich nog wel herinneren. De meeste van die branden waren overigens aangestoken. Een groot deel van de bossen daar heeft inmiddels wel vlammen door zich heen gekregen.

Terwijl in het zuidwesten van Europa de droogte regeerde, regen bij ons de zachte en natte winters zich aaneen. Vorig jaar was het de januarimaand die ook nog een beetje winter bracht, dit jaar de februarimaand, maar als geheel waren de laatste 5 winters in Nederland steeds nat en zacht.

Relatie met Azorenhogedrukgebied
Hoe sterk de relatie met het Azorenhogedrukgebied is, bleek de afgelopen twee weken. Want toen de straalstroom boven het Noordelijk Halfrond dan eindelijk weer eens kopje kleiner werd gemaakt door een plotselinge opwarming van de Stratosfeer boven het Noordpoolgebied, ontstond er voor het eerst in jaren ruimte voor de opbouw van een hogedrukgebied boven Scandinavië. En dat hogedrukgebied kwam er, doordat een maximum boven de Noordpool zich naar het zuiden uitbreidde. Gevolg was dat koude lucht vanuit het noorden van Rusland over Europa ver naar het zuiden kon uitstromen. Storingen op de oceaan werden naar het zuiden gedrukt en dwongen het Azorenhogedrukgebied daar zich naar het westen terug te trekken. Toen ging uiteindelijk ook voor Spanje en Portugal het hek van de dam. Waar dat in de voorgaande jaren onmogelijk was, konden storing nu eindelijk weer eens in vol ornaat tot het zuiden doordringen. Niet zonder gevolg.

In het zuidelijkste deel van Spanje, Andalusië, begon het op 28 februari te regenen. En inmiddels is er op de meeste plaatsen al tussen 100 en 250 millimeter regen omlaag gekomen. De stuwmeren, die tot ongeveer een week geleden alleen maar aan het dalen waren en historisch lage standen hadden bereikt, zijn zich door al die regen intussen behoorlijk aan het herstellen. En het einde van de regen is nog niet in zicht. De hele komende week kunnen storingen Spanje en Portugal nog steeds bereiken en lijkt de regen aan te houden. De kranten in de door droogte getroffen gebieden waren vandaag dan ook in een opperbeste stemming. Een zomer, die potentieel gekenmerkt zou worden door droogteproblemen, ziet er inmiddels een stuk overzichtelijker uit. Het water, dat nu is gevallen, is op veel plaatsen al goed voor minimaal een jaar. En er komt nog nieuwe regen bij. Wel zorgt de regen voor zware storm maar ook onweer en tornado's zoals gisteren.

Pendule
Zo lijkt het Azorenhogedrukgebied een soort pendule die in het zuidwesten van Europa perioden met regen en droogte zich met elkaar laat afwisselen en bij ons verantwoordelijk is voor de wisselingen tussen fasen met zacht en kouder winterweer. Blijft over de vraag waar die periodiciteit van ongeveer 6 of 7 jaar vandaan komt? Heeft ze met de wisselende activiteit van de zon te maken? Of zijn er andere drijvers actief? Het is een interessante vraag die nu nog lastig te beantwoorden is.

Wat wel duidelijk is, is dat de winter bij ons er wel op zit, maar dat tegelijkertijd het Azorenhogedrukgebied nog even niet op zijn plaats terug wil keren. Bij ons dus weliswaar zachter, maar in het zuidwesten van Europa nog niet droger. In beide gevallen is dat nu toch goed nieuws.

Bron: Diario Sur, MeteoGroup. 

Cuidadin por la zona entre Minas de Rio Tinto y el embalse de Campofrio! @Meteohuelva pic.twitter.com/6kkde6zMp7

— Marta Sampedro (@Marsamgo) 4 maart 2018

Citaat van markHt, woensdag 7 maart 2018, 7:29 uur Citaat van Kres, woensdag 7 maart 2018, 7:19 uur Ja, alleen denk ik dat ze die slok graag wat meer gespreid willen zien en niet alles in een keer. Droge grond neemt slecht water op als je er in een keer heel veel op gooit. Wat dus vaak resulteert in overstromingen. Het is de neerslagsom over 10 dagen, dus het zal aardig verspreid zijn. Los van het feit dat het natuurlijk enorme sommen zijn.

En vorige week/afgelopen winter is er sowieso al het nodige aan regen gevallen daar dus echt droog is de bodem daar niet meer

Stuwmeren Spanje lopen extreem snel vol

Bron afbeelding: MeteoGroup

De kille start van ons voorjaar heeft gejuich in het zuiden van Europa doen losbarsten. De hogedrukzone aan deze kant van het continent, leidde er namelijk toe dat lagedrukgebieden over de Mediterrane landen koersten. Na een zeer droog 2017 en allerlei ingezette noodmaatregelen, piekt daar nu de toevoer van de stuwmeren. Bij Granada stroomde enkele dagen geleden zelfs een stuwmeer over, ongepland.

Spanje haalt opgelucht adem. Na twee droge jaren was regen van betekenis zeer welkom. Eind januari werd er nog gezegd dat er deze winter écht neerslag zou moeten komen, opdat de oogsten gegarandeerd konden worden. Het Miniserie van landbouw en Visserij waarschuwde afgelopen december al dat de maanden van oktober tot en met februari van groot belang zijn, deze brengen gemiddeld zo’n 55 procent van het jaartotaal aan neerslag. Maar dat het nog wel even moest vallen. Het werden uiteindelijk de maanden waarin er af en toe wel wat regen viel, maar in veel te geringe mate. Pas vanaf eind februari was ineens het hek van de dam. Toen bij ons de SSW toesloeg.


Bron afbeelding: MeteoGroup

Goed nieuws 1
De forse buien die volgden in Spanje, leidden tot een bijzondere piek aan neerslag. Op de website waarop je kunt volgen hoe het gaat met de stuwmeren -www.embalses.net- is die plotselinge watertoename heel goed te zien. Tot en met week 9 (eind februari) is er slechts een beperkte stijging te zien in de totale hoeveelheid opgeslagen water. Maar dan, ineens, komt er een stortvloed op de stuwmeren af. De rode lijn gaat bijkans steil omhoog, zeker in het zuidelijke Andalusië. Vele opgeluchte gezichten op de televisie, want dit geeft hoop op een goed agrarisch seizoen en zal ook gunstig uitpakken voor wat betreft branden. Hoe natter de grond en de vegetatie, des te kleiner de kans op branden. In 2017 zijn er duizenden bosbranden geweest, we kennen ze hier vooral van de branden in buurland Portugal, ook zij kampten met grote droogten.

Goed nieuws 2
Niet alleen voor wat betreft oogsten en branden, het is ook goed nieuws voor de drinkwatervoorziening. Als deze regen níet zou zijn gevallen, zouden er zéker restricties zijn gekomen voor consumptief gebruik van water. En nog meer goed nieuws: volle stuwmeren zorgen voor stroomvoorziening. Het vorige jaar is er in Spanje een forse toename geweest in het gebruik van fossiele brandstoffen, vanwege gebrek aan waterkracht.

Overstroming door gebrek aan planning?
Soms gaat het ineens mis als er maar water naar een stuwmeer blijft toestromen. Vlak buiten Granada ligt het stuwmeer Cubillas. Dit is een opvangbekken met een vrij kleine capaciteit, maximaal 19 kubieke hectometer, en loopt uit in een rivier. De waterspiegel in het bekken steeg ook hier spectaculair. Men keek blij naar wat er gebeurde, maar vergat ondertussen vooruit te kijken. Vergelijk het met onze waterschappen. In een zeer natte periode zorgen zij ervoor dat het water zo gecontroleerd mogelijk af kan vloeien. Dat wat nodig is blijft, dat wat straks tot overstromingen kan leiden, zal zoveel mogelijk moeten worden afgevoerd.

Dat laatste is bij het stuwmeer van Cubillas te laat gebeurd. Na een snelle stijging stroomde het water over de dam, in grote golven, en kwam in de rivier terecht die op dat moment ook al vol stond. Het gevolg: forse overstromingen in het omliggende landbouwgebied. Men geeft nu ook toe dat ze 5 tot 10 dagen eerder al hadden moeten beginnen met het gedoseerd laten weglopen van een deel van het stuwmeerwater. Toen ook al was namelijk duidelijk dat er meer regen in de verwachting zat. Inmiddels is er een hele discussie ontstaan in hoeverre de beheerders van het stuwmeer iets te verwijten valt, of dat het sowieso onmogelijk was door een al hoge waterstand van de rivier. Het zwartepieten zal nog wel even aanhouden.

Nieuwe regen
De neerslag is voor Spanje nog niet ten einde. Vooral morgen en zaterdag valt er op veel plekken weer flink wat regenwater. Op sommige plekken in het zuidoosten en het noordwesten wordt meer dan 50 millimeter verwacht.



Lees ook:

| Gewijzigd: 24 maart 2018, 18:53 uur, door Lako