27 januari 1942: -27.4 graden
[b27 januari 1942: -27.4 graden][/b]
Volgens de klimatologie hebben we in Midden-Nederland “recht†op dertien nachten met vorst. Op dit moment staat de teller in De Bilt echter op drie en een snelle blik op de weerkaarten leert ons dat tot en met de laatste januaridag (aanstaande donderdag) geen vorst te verwachten valt. Veel kouder dan een graad of vier wordt het niet en ook op de vorstgevoelige plekjes in het oosten en zuidoosten van het land komt het niet tot vorst.
Januari 1942, zeer koud
Toch kan het af en toe behoorlijk vriezen in ons land. Zo is het vandaag precies 66 jaar geleden dat de temperatuur in Winterswijk tot -27.4 graden wist te dalen. Tot op de dag van vandaag is dat nog altijd de laagste temperatuur die in ons land ooit is waargenomen. Ook in De Bilt werd toen een record gemeten, het vroor kort na middernacht 24,8 graden.
Januari 1942 was met een gemiddelde maandtemperatuur van -5.1 graden één van de koudste januarimaanden in ons land. Alleen in 1963 en 1940 kwam de gemiddelde maandtemperatuur nog iets lager uit. Aan het begin van de maand was van winterweer nog geen sprake. Zowel overdag als ’s nachts kwam de temperatuur ruim boven nul uit. Vanaf de 5e begon de temperatuur aan een daling. In de nachten vroor het, maar overdag kwam de temperatuur meestal nog boven nul uit. Vanaf 10 januari bouwde zich een hogedrukgebied op boven Scandinavië waardoor met een naar oost draaiende wind zeer koude lucht wist af te zakken tot ons land. Er volgde een periode van twaalf dagen waarin het overdag 3 tot 6 graden vroor en het in de nacht afkoelde tot rond -10 graden.
De basis voor een zeer koude nacht
Op het moment dat de kou verder verscherpte, nam de invloed van lagedrukgebieden ten westen van ons land toe. Vanuit het zuiden kwam dan ook steeds zachtere lucht richting de Britse eilanden en Frankrijk. Op 24 januari kwam de temperatuur in België en het uiterste zuiden van Nederland boven nul. Op de grens tussen de zeer koude en veel zachtere lucht kwam veel bewolking voor en daaruit viel neerslag. Aan de koude kant van de scheidingslijn viel veel sneeuw, aan de zachte kant regende het langdurig. Toen er op 26 januari een rug van hogedruk ontstond tussen een lagedrukgebied bij IJsland en een tweede depressie bij Italie en Griekenland werd de basis gelegd voor een zeer koude nacht.
Op 26 januari komt de temperatuur in Aken en Karlsruhe iets boven nul. In Bremen, Hamburg , Berlijn vriest het overdag streng. Richting Denemarken komt het kwik overdag niet boven -15 graden uit en in de late avond komt het op diverse plaatsen in Nederland, Duitsland en Denemarken tot meer dan 20 graden vorst.
Met uitzondering van de zuidelijke provincies, lag er voor Nederlandse begrippen een dik pak sneeuw. Met name in Midden-Nederland moet er tussen 15 en 25 cm sneeuw gelegen hebben. Toen in de avond van 26 januari de wind helemaal wegviel en het opklaarde, ging de temperatuur als een baksteen omlaag. Voor middernacht vroor het in vrijwel het hele land streng tot zeer streng. De minimumtemperatuur van 26 januari 1942 viel in Midden- en Zuid-Nederland aan het eind van de dag. Het lijstje hieronder geeft een overzicht van de minimumtemperaturen op een aantal KNMI meetpunten.
*Vlissingen: -11.6
*Maastricht: -17.0
*De Bilt: -23.4
*Den Helder: -14.1
*Groningen: -15.5
Overdag werd in De Bilt een maximumtemperatuur gemeten van -11.2 graden en Groningen kwam niet hoger dan -12.8 graden. Tegelijkertijd dooide het in de zuidelijk helft van het land met in Maastricht +2.2 graden en Vlissingen 3,5 graden.
Records
Na middernacht ging het kwik regionaal nog verder omlaag. De Bilt noteerde voor de 27ste uiteindelijk een minimumtemperatuur van -24.8 en Winterswijk kwam uit op de recordwaarde van -27.4 graden. Na deze zeer koude nacht ging de temperatuur, geholpen door een naar zuid tot zuidwest draaiende wind, snel omhoog. Op de 27ste steeg de temperatuur 20 graden en werd in De Bilt een maximumtemperatuur gemeten van -4.8 graden. Nog een etmaal later kwam het kwik ruim boven nul uit. Er volgde een aantal dagen met kwakkelweer, maar in februari kwam de winter goed terug. Met -4.2 graden was februari 1942 één van de koudste sprokkelmaanden uit de weergeschiedenis.
Op de 27ste is de koude lucht iets naar het zuiden afgezakt. Toch komt het kwik in Karlsruhe na een zeer koude nacht alweer iets boven nul uit.
Nog een dag later komt op meer plaatsen de temperatuur een aantal graden boven het vriespunt uit. Er volgt een aantal dagen kwakkelweer, maar de kou blijft in de buurt en in februari komt de winter helemaal terug.
De weerkaart van 27 januari 1942. Tussen een lagedrukgebied bij IJsland en een lagedrukgebied nabij Griekenland is een rug van hogedruk verantwoordelijk voor een snelle afname van de wind. Boven een dik pak sneeuw gaat de temperatuur in korte tijd snel onderuit. Een krachtig hogedrukgebied boven Rusland zal zich begin februari weer naar het westen uitbreiden.
Temperaturen van -20 graden en lager zijn in een Nederlandse winter zeldzaam. Over het algemeen waait er een zachte zuidwestenwind. Slechts af en toe, en lang niet elk jaar, is de wind een aantal dagen/weken aflandig. In dat geval heeft het relatief warme water van de Noordzee geen invloed op de temperatuur. Als een portie zeer koude lucht uit Noord-Europa ons land weet te bereiken, dan kan de temperatuur flink dalen. De laatste keer dat de temperatuur ergens in Nederland onder -20 graden uitkwam was begin maart 2005. Boven een dik pak sneeuw zakte het kwik in de Noordoostpolder naar bijna -21 graden.
©Meteo Consult, Wetterzentrale, KNMI, NCEP
Volgens de klimatologie hebben we in Midden-Nederland “recht†op dertien nachten met vorst. Op dit moment staat de teller in De Bilt echter op drie en een snelle blik op de weerkaarten leert ons dat tot en met de laatste januaridag (aanstaande donderdag) geen vorst te verwachten valt. Veel kouder dan een graad of vier wordt het niet en ook op de vorstgevoelige plekjes in het oosten en zuidoosten van het land komt het niet tot vorst.
Januari 1942, zeer koud
Toch kan het af en toe behoorlijk vriezen in ons land. Zo is het vandaag precies 66 jaar geleden dat de temperatuur in Winterswijk tot -27.4 graden wist te dalen. Tot op de dag van vandaag is dat nog altijd de laagste temperatuur die in ons land ooit is waargenomen. Ook in De Bilt werd toen een record gemeten, het vroor kort na middernacht 24,8 graden.
Januari 1942 was met een gemiddelde maandtemperatuur van -5.1 graden één van de koudste januarimaanden in ons land. Alleen in 1963 en 1940 kwam de gemiddelde maandtemperatuur nog iets lager uit. Aan het begin van de maand was van winterweer nog geen sprake. Zowel overdag als ’s nachts kwam de temperatuur ruim boven nul uit. Vanaf de 5e begon de temperatuur aan een daling. In de nachten vroor het, maar overdag kwam de temperatuur meestal nog boven nul uit. Vanaf 10 januari bouwde zich een hogedrukgebied op boven Scandinavië waardoor met een naar oost draaiende wind zeer koude lucht wist af te zakken tot ons land. Er volgde een periode van twaalf dagen waarin het overdag 3 tot 6 graden vroor en het in de nacht afkoelde tot rond -10 graden.
De basis voor een zeer koude nacht
Op het moment dat de kou verder verscherpte, nam de invloed van lagedrukgebieden ten westen van ons land toe. Vanuit het zuiden kwam dan ook steeds zachtere lucht richting de Britse eilanden en Frankrijk. Op 24 januari kwam de temperatuur in België en het uiterste zuiden van Nederland boven nul. Op de grens tussen de zeer koude en veel zachtere lucht kwam veel bewolking voor en daaruit viel neerslag. Aan de koude kant van de scheidingslijn viel veel sneeuw, aan de zachte kant regende het langdurig. Toen er op 26 januari een rug van hogedruk ontstond tussen een lagedrukgebied bij IJsland en een tweede depressie bij Italie en Griekenland werd de basis gelegd voor een zeer koude nacht.
Op 26 januari komt de temperatuur in Aken en Karlsruhe iets boven nul. In Bremen, Hamburg , Berlijn vriest het overdag streng. Richting Denemarken komt het kwik overdag niet boven -15 graden uit en in de late avond komt het op diverse plaatsen in Nederland, Duitsland en Denemarken tot meer dan 20 graden vorst.
Met uitzondering van de zuidelijke provincies, lag er voor Nederlandse begrippen een dik pak sneeuw. Met name in Midden-Nederland moet er tussen 15 en 25 cm sneeuw gelegen hebben. Toen in de avond van 26 januari de wind helemaal wegviel en het opklaarde, ging de temperatuur als een baksteen omlaag. Voor middernacht vroor het in vrijwel het hele land streng tot zeer streng. De minimumtemperatuur van 26 januari 1942 viel in Midden- en Zuid-Nederland aan het eind van de dag. Het lijstje hieronder geeft een overzicht van de minimumtemperaturen op een aantal KNMI meetpunten.
*Vlissingen: -11.6
*Maastricht: -17.0
*De Bilt: -23.4
*Den Helder: -14.1
*Groningen: -15.5
Overdag werd in De Bilt een maximumtemperatuur gemeten van -11.2 graden en Groningen kwam niet hoger dan -12.8 graden. Tegelijkertijd dooide het in de zuidelijk helft van het land met in Maastricht +2.2 graden en Vlissingen 3,5 graden.
Records
Na middernacht ging het kwik regionaal nog verder omlaag. De Bilt noteerde voor de 27ste uiteindelijk een minimumtemperatuur van -24.8 en Winterswijk kwam uit op de recordwaarde van -27.4 graden. Na deze zeer koude nacht ging de temperatuur, geholpen door een naar zuid tot zuidwest draaiende wind, snel omhoog. Op de 27ste steeg de temperatuur 20 graden en werd in De Bilt een maximumtemperatuur gemeten van -4.8 graden. Nog een etmaal later kwam het kwik ruim boven nul uit. Er volgde een aantal dagen met kwakkelweer, maar in februari kwam de winter goed terug. Met -4.2 graden was februari 1942 één van de koudste sprokkelmaanden uit de weergeschiedenis.
Op de 27ste is de koude lucht iets naar het zuiden afgezakt. Toch komt het kwik in Karlsruhe na een zeer koude nacht alweer iets boven nul uit.
Nog een dag later komt op meer plaatsen de temperatuur een aantal graden boven het vriespunt uit. Er volgt een aantal dagen kwakkelweer, maar de kou blijft in de buurt en in februari komt de winter helemaal terug.
De weerkaart van 27 januari 1942. Tussen een lagedrukgebied bij IJsland en een lagedrukgebied nabij Griekenland is een rug van hogedruk verantwoordelijk voor een snelle afname van de wind. Boven een dik pak sneeuw gaat de temperatuur in korte tijd snel onderuit. Een krachtig hogedrukgebied boven Rusland zal zich begin februari weer naar het westen uitbreiden.
Temperaturen van -20 graden en lager zijn in een Nederlandse winter zeldzaam. Over het algemeen waait er een zachte zuidwestenwind. Slechts af en toe, en lang niet elk jaar, is de wind een aantal dagen/weken aflandig. In dat geval heeft het relatief warme water van de Noordzee geen invloed op de temperatuur. Als een portie zeer koude lucht uit Noord-Europa ons land weet te bereiken, dan kan de temperatuur flink dalen. De laatste keer dat de temperatuur ergens in Nederland onder -20 graden uitkwam was begin maart 2005. Boven een dik pak sneeuw zakte het kwik in de Noordoostpolder naar bijna -21 graden.
©Meteo Consult, Wetterzentrale, KNMI, NCEP
