Onweersbuien

Een onweersbui ontstaat uit een stapelwolk (cumulus). Door een sterke opwaartse stroming van warme lucht kan deze stapelwolk uitgroeien tot een cumulonimbus. De warme lucht stijgt op en koelt af waardoor er regendruppels of hagelstenen gevormd worden. In de cumulonimbus ontstaat een sterke op- en neerwaartse beweging van deze regendruppels of hagelstenen. De lichte deeltjes worden naar de top van de wolk gevoerd en zijn positief geladen en de zwaardere deeltjes komen we aan de onderkant van de wolk tegen en zijn negatief geladen. Deze negatieve lading bewerkstelligd op de ondergelegen grond weer een positieve lading. De statisch geladen deeltjes trekken elkaar aan, de deeltjes willen naar elkaar toe om zich te ontladen. Als zich genoeg lading verzameld heeft vindt er een ontlading plaats in de vorm van een bliksemflits. Er kunnen ook ontladingen tussen wolken onderling plaatsvinden, wij zien dan een horizontale bliksem.


_{Foto gemaakt door Patrick Koster - Rozenburg - PaKosPhotography}

Deze bliksemflits heeft een snelheid van 300.000 km per seconde en de lucht wordt dan in een oogwenk verhit tot 30.000 graden. Door deze enorme hitte zet de lucht sterk uit en ontstaat een drukgolf die te horen is als donder. Het geluid verplaatst zich vervolgens met een snelheid van 331 meter per seconde. Is de donder dus drie seconden na het zien van een bliksemflits te horen dan is de onweersbui nog slechts een kilometer verwijderd en komt daarmee gevaarlijk dichtbij. Bij een horizontale bliksem horen we een langgerekte donder, omdat de geluidsgolven over een langere afstand ons bereikt. Bij een verticale bliksem is het geluid veel korter en sterker. Onweersbuien kunnen in ons land het gehele jaar voorkomen, maar komen vaker voor in het voorjaar en de zomer. In ons land onweert het jaarlijks op gemiddeld 27 dagen. Het aantal onweersdagen (dagen waarop ergens op een weerstation van het KNMI minstens één donderklap wordt gehoord) loopt uiteen van 21 in het noordoosten van het land tot 34 boven het westen van Brabant. Volgens het KNMI is het meest onweersrijke gebied, waar het jaarlijks op 30 tot 34 dagen onweert, een strook die zich uitstrekt van Antwerpen tot het Gooi.


_{De kaart hierboven geeft het gemiddeld aantal dagen per jaar, waarop op de bemande stations onweer werd waargenomen. Het maximum aantal dagen is duidelijk te zien boven het westen van Noord-Brabant. Het maximum ligt juist daar omdat bij het verdringen van warme lucht door koelere lucht buien ontstaan die pas op enige afstand van de kust zo actief worden dat ze vergezeld gaan van onweer. Bron: KNMI}

In de zomer neemt de onweersactiviteit landinwaarts sterk toe. Dit heeft o.a. te maken met het feit dat hier de hoogste temperaturen worden opgetekend en dan het temperatuurverschil met de bovenlucht groter zal zijn. In het najaar en in de winter onweert het juist het meest aan de kust. Dit heeft te maken met het relatief warme zeewater dat dan een goede voedingsbron is voor het ontstaan van onweersbuien.



Op 2 en 3 juni 2008 heeft het in Nederland en België extreem veel gebliksemd. Volgens het KNMI waren er ruim 49.000 ontladingen. Dat is overigens geen record, op 7 juli 2004 waren er in een etmaal maar liefst ongeveer 80.000 ontladingen. Het KNMI werkt samen met onder meer de marine en de luchtmacht bij het meten van de bliksems en de blikseminslagen. Via masten in Den Helder, Valkenburg (bij Leiden), Deelen en Hoogeveen wordt voor Nederland de elektromagnetische straling gemeten die bij de bliksem vrijkomt. Vervolgens bepaalt apparatuur waar de ontladingen en inslagen waren en hoe laat ze zich hebben voorgedaan.

In 2003 zijn in Pakistan zeventien mannen en dertien vrouwen om het leven gekomen door twee blikseminslagen in het bergachtige noorden van Pakistan. Een Chinese schoolklas is in mei 2007 getroffen door de bliksem. Zeven kinderen werden gedood en veertig andere scholieren en twee leraren raakten gewond. Een maand later hebben blikseminslagen in het oosten van China in vijf dagen tijd zeker 43 mensen het leven gekost! In juli 2008 heeft de bliksem drie voetballers gedood in de Cambodjaanse hoofdstad. Het Cambodjaanse bureau dat gegevens bijhoudt over rampen in het land, telde in 2008 al veertig doden door bliksem. Dat zijn er net zoveel als in heel 2007.


_{Foto: John van der Schee - Rotterdam. De foto is gemaakt op 2 juni 2008 vanuit Rotterdam-Ommoord richting zoetermeer.}

Ten slot nog nuttige tips om je voor naderend onweer te beschermen: Blijf niet op de fiets, scooter of motor rijden en houd deze bij het schuilen ook niet vast. Leg de fiets, scooter of motor minimaal vijf meter van u af. Zwemmers, surfers, vissers, golfers en andere sporters in de open lucht moeten een veilige plek zoeken en vermijd het telefoneren met een mobiel. Ga schuilen in het dichtstbijzijnde gebouw of in de auto. Mocht de auto door bliksem worden getroffen stap dan niet te snel uit, maar wacht een aantal minuten tot de lading van de carrosserie is afgevloeid. Of rijd met uw auto even zachtjes tegen een paal of boom aan dan is de eventueel aanwezige spanning zeker verdwenen. Blijf verder ook uit de buurt van hoge bomen, lantaarnpalen, hekken, torens, hoogspanningsleidingen enzovoorts. In het open veld moet je gehurkt gaan zitten met je voeten dicht bij elkaar en ga nooit plat op de grond liggen. Vermijd metalen voorwerpen als tentstokken, fietsen, hengels, paraplu`s e.d. Ga nooit onder een alleenstaande boom staan, langs een bosrand of in de buurt van een metalen afrastering. In huis kunt u, zeker als uw huis niet beveiligd is tegen de bliksem, beter geen bad of douche nemen en kranen, radiatoren en wasmachines niet aanraken, verder natuurlijk ramen en deuren gesloten houden. Ook is het verstandig om dure apparatuur van het stroom te halen en de kabel van uw TV en radio eruit te trekken!

_{Bron: Ed Aldus - KNMI - ANP - Diverse websites}