Verticale kijk op een bui
Verticale kijk op een bui
De buien van gisteren en afgelopen nacht waren behoorlijk pittig, met onweer, hagel en plaatselijk veel regen in korte tijd. De komende dagen zullen er nog vaker buien overschuiven, want we bevinden ons in een zone van relatief lage luchtdruk en daardoor is de onstabiliteit groot. Maar wat betekent die veelgebruikte weerterm nu eigenlijk ‘onstabiel’. We duiken in het profiel van een bui en proberen tevens uit te zoeken of er vanmiddag buien gaan ontstaan. Misschien is het voor een aantal lezers te technisch, voor hen wil ik de geruststellende woorden spreken “hou maar in gedachten dat kwartjes niet altijd in 1 keer kunnen vallen…”.
Ze zijn toch ook wel mooi; buien. Zoals deze van gisteravond. Fraai zichtbaar de valstrepen en de opklaringen daarachter. Gefotografeerd door Wouter van Bernebeek.
We hebben al eerder op deze site verhalen geschreven over allerlei parameters die je kunt bestuderen om een zorgvuldige inschatting te maken over de omvang en kracht van buien. Lees hier bijvoorbeeld over lifted Index en over windschering. Maar deze verhalen vertellen nog steeds lang niet alles. Zoals bijvoorbeeld dat veel andere delen van je verwachting samenhangen met de buienprognose. Zo is de maximale temperatuur die je voor ogen hebt, van cruciaal effect op de sterkte van de groot uitgroeiende stapelwolk. Windrichting en –sterkte op de verschillende hoogten zijn onder andere bepalend in hoeverre een bui snel trekt of juist lang op eenzelfde plek kan uitregenen. Voor wat betreft windstoten die uit een bui komen, zijn temperatuurverschillen in en voor de bui uit van groot belang. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Luchtprofielen
In de plaatjes hiernaast zien we vier luchtprofielen. Dergelijke grafieken bekijken we bijna dagelijks in onze weerkamer, want ze vertellen ons veel over de lucht die nadert of zich al boven het land bevindt. Je kunt zowel naar berekeningen kijken als naar waarnemingen. Laatstgenoemde betreffen ballonoplatingen en tonen de werkelijke luchtopbouw zoals een weerballon die heeft doorgeseind. De metingen betreffen windrichting, windsnelheid, luchttemperatuur en dauwpunt. Aangezien deze per zoveel meter stijging worden doorgegeven, krijg je een perfect kijkje in de verticale luchtopbouw. Diezelfde weerselementen worden ook getoond in de diverse modelberekeningen, maar dan gaat het dus om becijferde profielen.
Afbeelding 1. Het temperatuurprofiel van 1 model voor donderdagmiddag 14.00 uur. Rechts zien we de hoogte met daarnaast de windvanen (weinig wind). De rode onderbroken streeplijn is het dauwpunt, dat vanaf een bepaald niveau daalt met de hoogte. De lijn die precies aan de rechterzijde van het rode vlak zit, is de temperatuurlijn. Het rode vlak zelf is de bui. Meer info in de tekst hieronder.
Profielen van gisteren, donderdag
Afbeelding 1 (hierboven) en 2 tonen de verwachte (berekende) luchtdrukprofielen voor gistermiddag 14.00 en 17.00 uur. Uiteraard uitgaande van de modelinformatie die op dat moment beschikbaar was, dus niet achteraf. Het betreft de berekeningen van het nachtelijke ECMWF model. Wat we zien is dat op de eerste afbeelding er op het eerste gezicht misschien een bui mogelijk is, die doorgroeit tot boven 9 km hoogte, maar het blauwe stukje onderin de grafiek geeft een hindernis weer. Dit blauwe stukje geeft aan dat op die hoogte een stijgende luchtbel (nodig voor een bui) niet warmer is dan zijn omgeving maar juist kouder. Oftewel, dit voorkomt dat stijgende luchtbellen (volgens deze berekening althans!) op die plek door kunnen groeien tot een bui. Bovendien geldt dat volgens deze grafiek de lucht behoorlijk droog is (groot ‘gat’ tussen de temperatuur- en dauwpuntslijn). In de grafiek vlak boven het blauwe vlak daalt de temperatuur van het stijgende luchtpakketje minder snel dan de omringende lucht. Dit leidt ertoe dat de lucht daar onstabiel is.
Afbeelding 2. Het temperatuurprofiel van 1 model voor donderdagmiddag 17.00uur. Het rode deel is groter, de temperatuur aan de grond is hoger opgelopen. De buien die kunnen vallen (en zijn gevallen) groeien tot meer dan 9 km hoogte. Er staat niet veel wind en de buien konden redelijk lang boven 1 plek blijven hangen.
Op de tweede afbeelding zien we dat onderin de grafiek de temperatuur een stuk hoger is geklommen, want de rode lijn staat meer naar rechts op de X-as. Dit heeft ervoor gezorgd dat de lucht vanaf de grond af (bij het beginpunt van de thermiek, zeg maar) al warmer is en bij het opstijgen continu warmer blijft dan zijn omgeving. De lucht is hier duidelijk onstabiel. Het blauwe gedeelte in de grafiek is verdwenen. De bui zelf, het gearceerde deel, is ook dikker en de lucht is minder droog. Wat er volgde weten we inmiddels; dikke buien met hagel en onweer.
Afbeelding 3. De temperatuurgrafiek van 1 model voor deze vrijdagmiddag om 14.00 uur. We zien een groot rood vlak, maar de lucht is tegelijkertijd ook erg droog, zie verhaal hiernaast. Doordat de lucht zo droog is, zal de energie voor een bui zich slechts in een paar lokale buien samenballen. Die enkele bui wordt dan wel erg pittig, met onweer en hagel. Er is overigens ook nog tegenwerking in de lagere delen van de lucht, zie blauw stukje.
Profielen van vandaag, vrijdag
Afbeelding 3 (hierboven) toont een luchtprofiel voor 14.00 uur vanmiddag van het UKMO model. Die ziet er op het eerste oog weer behoorlijk heftig uit; een breed rood vlak, tot rond 10 km hoogte uitgroeiend en als dat gebeurt, is het een forse onweersbui. Er zijn echter meer elementen te ontdekken. Zo is er onderin de grafiek, gelijk als in afbeelding 1, weer een blauw stukje ‘tegenwerking’ te ontwaren. Ook hier worden luchtstijgingsbewegingen, thermiek, op die hoogte (rond 1 km) tegengehouden. Op afbeelding 4, de grafiek van hetzelfde model van 17.00 uur is die blauwe zone doorbroken en komt de bui echt op gang.
Afbeelding 4. De temperatuurgrafiek van 1 model voor deze vrijdagmiddag om 17.00 uur. De grafiek toont een onstabiele luchtopbouw, zonder een tegenwerking onderin. Dus als er een bui komt, lijkt dat niet al halverwge de middag te gebeuren, zoals afbeelding 3 toont, maar tegen de avond, zoals in deze grafiek. Meer info in de tekst.
Of toch niet? Het hangt er bij een dergelijke luchtopbouw om… Dat heeft te maken met het dauwpunt, weergegeven door de rode onderbroken streeplijn aan de linkerzijde van de grafiek. Het dauwpunt, in samenspel met de temperatuur, geeft aan hoe vochtig of droog de lucht is. Liggen dauwpunt en temperatuur dicht bij elkaar, dan is de lucht vochtig. Zijn ze nogal ver van elkaar verwijderd, dan is de lucht droog. Het dauwpunt in afbeelding 4 ligt behoorlijk ver van de temperatuurlijn af (dat is de rechterkant van het gearceerde deel). De lucht is dus uitermate droog. Als er een bui valt, zal het een zeer lokale zijn. Eentje die veel energie uit zijn omgeving slurpt.
Afijn, in samenspraak met veel andere informatie die we bij deze grafieken gebruiken, komen we in de weerkamer tot een uiteindelijk weerbericht aangaande de buien. En vooralsnog hebben we uitstaan dat vanaf de late middag vooral in het midden en zuiden een enkele pittige bui kan ontstaan.
Lees ook:
De buien van gisteren en afgelopen nacht waren behoorlijk pittig, met onweer, hagel en plaatselijk veel regen in korte tijd. De komende dagen zullen er nog vaker buien overschuiven, want we bevinden ons in een zone van relatief lage luchtdruk en daardoor is de onstabiliteit groot. Maar wat betekent die veelgebruikte weerterm nu eigenlijk ‘onstabiel’. We duiken in het profiel van een bui en proberen tevens uit te zoeken of er vanmiddag buien gaan ontstaan. Misschien is het voor een aantal lezers te technisch, voor hen wil ik de geruststellende woorden spreken “hou maar in gedachten dat kwartjes niet altijd in 1 keer kunnen vallen…”.
Ze zijn toch ook wel mooi; buien. Zoals deze van gisteravond. Fraai zichtbaar de valstrepen en de opklaringen daarachter. Gefotografeerd door Wouter van Bernebeek.
We hebben al eerder op deze site verhalen geschreven over allerlei parameters die je kunt bestuderen om een zorgvuldige inschatting te maken over de omvang en kracht van buien. Lees hier bijvoorbeeld over lifted Index en over windschering. Maar deze verhalen vertellen nog steeds lang niet alles. Zoals bijvoorbeeld dat veel andere delen van je verwachting samenhangen met de buienprognose. Zo is de maximale temperatuur die je voor ogen hebt, van cruciaal effect op de sterkte van de groot uitgroeiende stapelwolk. Windrichting en –sterkte op de verschillende hoogten zijn onder andere bepalend in hoeverre een bui snel trekt of juist lang op eenzelfde plek kan uitregenen. Voor wat betreft windstoten die uit een bui komen, zijn temperatuurverschillen in en voor de bui uit van groot belang. En zo kunnen we nog wel even doorgaan.
Luchtprofielen
In de plaatjes hiernaast zien we vier luchtprofielen. Dergelijke grafieken bekijken we bijna dagelijks in onze weerkamer, want ze vertellen ons veel over de lucht die nadert of zich al boven het land bevindt. Je kunt zowel naar berekeningen kijken als naar waarnemingen. Laatstgenoemde betreffen ballonoplatingen en tonen de werkelijke luchtopbouw zoals een weerballon die heeft doorgeseind. De metingen betreffen windrichting, windsnelheid, luchttemperatuur en dauwpunt. Aangezien deze per zoveel meter stijging worden doorgegeven, krijg je een perfect kijkje in de verticale luchtopbouw. Diezelfde weerselementen worden ook getoond in de diverse modelberekeningen, maar dan gaat het dus om becijferde profielen.
Afbeelding 1. Het temperatuurprofiel van 1 model voor donderdagmiddag 14.00 uur. Rechts zien we de hoogte met daarnaast de windvanen (weinig wind). De rode onderbroken streeplijn is het dauwpunt, dat vanaf een bepaald niveau daalt met de hoogte. De lijn die precies aan de rechterzijde van het rode vlak zit, is de temperatuurlijn. Het rode vlak zelf is de bui. Meer info in de tekst hieronder.
Profielen van gisteren, donderdag
Afbeelding 1 (hierboven) en 2 tonen de verwachte (berekende) luchtdrukprofielen voor gistermiddag 14.00 en 17.00 uur. Uiteraard uitgaande van de modelinformatie die op dat moment beschikbaar was, dus niet achteraf. Het betreft de berekeningen van het nachtelijke ECMWF model. Wat we zien is dat op de eerste afbeelding er op het eerste gezicht misschien een bui mogelijk is, die doorgroeit tot boven 9 km hoogte, maar het blauwe stukje onderin de grafiek geeft een hindernis weer. Dit blauwe stukje geeft aan dat op die hoogte een stijgende luchtbel (nodig voor een bui) niet warmer is dan zijn omgeving maar juist kouder. Oftewel, dit voorkomt dat stijgende luchtbellen (volgens deze berekening althans!) op die plek door kunnen groeien tot een bui. Bovendien geldt dat volgens deze grafiek de lucht behoorlijk droog is (groot ‘gat’ tussen de temperatuur- en dauwpuntslijn). In de grafiek vlak boven het blauwe vlak daalt de temperatuur van het stijgende luchtpakketje minder snel dan de omringende lucht. Dit leidt ertoe dat de lucht daar onstabiel is.
Afbeelding 2. Het temperatuurprofiel van 1 model voor donderdagmiddag 17.00uur. Het rode deel is groter, de temperatuur aan de grond is hoger opgelopen. De buien die kunnen vallen (en zijn gevallen) groeien tot meer dan 9 km hoogte. Er staat niet veel wind en de buien konden redelijk lang boven 1 plek blijven hangen.
Op de tweede afbeelding zien we dat onderin de grafiek de temperatuur een stuk hoger is geklommen, want de rode lijn staat meer naar rechts op de X-as. Dit heeft ervoor gezorgd dat de lucht vanaf de grond af (bij het beginpunt van de thermiek, zeg maar) al warmer is en bij het opstijgen continu warmer blijft dan zijn omgeving. De lucht is hier duidelijk onstabiel. Het blauwe gedeelte in de grafiek is verdwenen. De bui zelf, het gearceerde deel, is ook dikker en de lucht is minder droog. Wat er volgde weten we inmiddels; dikke buien met hagel en onweer.
Afbeelding 3. De temperatuurgrafiek van 1 model voor deze vrijdagmiddag om 14.00 uur. We zien een groot rood vlak, maar de lucht is tegelijkertijd ook erg droog, zie verhaal hiernaast. Doordat de lucht zo droog is, zal de energie voor een bui zich slechts in een paar lokale buien samenballen. Die enkele bui wordt dan wel erg pittig, met onweer en hagel. Er is overigens ook nog tegenwerking in de lagere delen van de lucht, zie blauw stukje.
Profielen van vandaag, vrijdag
Afbeelding 3 (hierboven) toont een luchtprofiel voor 14.00 uur vanmiddag van het UKMO model. Die ziet er op het eerste oog weer behoorlijk heftig uit; een breed rood vlak, tot rond 10 km hoogte uitgroeiend en als dat gebeurt, is het een forse onweersbui. Er zijn echter meer elementen te ontdekken. Zo is er onderin de grafiek, gelijk als in afbeelding 1, weer een blauw stukje ‘tegenwerking’ te ontwaren. Ook hier worden luchtstijgingsbewegingen, thermiek, op die hoogte (rond 1 km) tegengehouden. Op afbeelding 4, de grafiek van hetzelfde model van 17.00 uur is die blauwe zone doorbroken en komt de bui echt op gang.
Afbeelding 4. De temperatuurgrafiek van 1 model voor deze vrijdagmiddag om 17.00 uur. De grafiek toont een onstabiele luchtopbouw, zonder een tegenwerking onderin. Dus als er een bui komt, lijkt dat niet al halverwge de middag te gebeuren, zoals afbeelding 3 toont, maar tegen de avond, zoals in deze grafiek. Meer info in de tekst.
Of toch niet? Het hangt er bij een dergelijke luchtopbouw om… Dat heeft te maken met het dauwpunt, weergegeven door de rode onderbroken streeplijn aan de linkerzijde van de grafiek. Het dauwpunt, in samenspel met de temperatuur, geeft aan hoe vochtig of droog de lucht is. Liggen dauwpunt en temperatuur dicht bij elkaar, dan is de lucht vochtig. Zijn ze nogal ver van elkaar verwijderd, dan is de lucht droog. Het dauwpunt in afbeelding 4 ligt behoorlijk ver van de temperatuurlijn af (dat is de rechterkant van het gearceerde deel). De lucht is dus uitermate droog. Als er een bui valt, zal het een zeer lokale zijn. Eentje die veel energie uit zijn omgeving slurpt.
Afijn, in samenspraak met veel andere informatie die we bij deze grafieken gebruiken, komen we in de weerkamer tot een uiteindelijk weerbericht aangaande de buien. En vooralsnog hebben we uitstaan dat vanaf de late middag vooral in het midden en zuiden een enkele pittige bui kan ontstaan.
Lees ook:
Mijn twitter: https://twitter.com/#!/debbietje128
Onweersdagen: 0
Onweersdagen: 0
