De kansen zijn een stuk beter dan gisteren. Ik verwacht nog steeds niet dat het vergelijkbaar wordt met een van de grote displays van de vorige cyclus toen het poollicht meer dan de helft van de hemel verlichtte en ook de corona zichtbaar was. Maar qua uitbarsting en materie zie ik het nu behoorlijk gunstig in om in elk geval wat te kunnen zien.

Waar kan het nog mis gaan?

- Het tijdstip van de aankomst. Als dat morgen om 12.00 uur overdag gebeurt, is het heftigste voorbij als het bij ons donker wordt (voor Nederland mag je blij zijn als het 1 a 2 uur lang te zien is na aankomst). Bij de vorige cyclus gebeurde dit regelmatig (Amerika viel toen vaak in de prijzen)

- Het magneetveeld bij aankomst: het aardmagnetisch veld wijst van zuid naar noord. De zonnewind heeft ook een magnetisch veld. Als dit ook van zuid naar noord wijst dringen de deeltjes niet de atmosfeer binnen en zie je geen poollicht. De richting van dit veld kan van minuut tot minuut omslaan, maar het kan ook uren gelijk zijn.

- Bewolking

Daniel

Crash Course in Space Weather
-----------------------------
Om poollicht te krijgen moeten protonen afkomstig van de zon in onze atmosfeer doordringen. Deze deeltjes worden van de zon naar de aarde gebracht door de zonnewind. Hoe meer deeltjes en hoe sneller deze deeltjes bewegen hoe beter.

Het aard magnetisch veld dat altijd van zuid naar noord gericht is speelt ook een rol. Is het magneetveld van de zonnewind ook van zuid naar noord gericht, dan ketsen de deeltjes af en dringen ze niet de atmosfeer binnen. Is het veld van de zonnewind van noord naar zuid gericht, dan dringen de deeltjes wel de atmosfeer binnen.

De zonnewind is altijd aanwezig, maar door explosies op de zon kunnen extra protonen de ruimte ingeslingerd worden. Zo'n explosie zorgt er ook voor dat de protonen sneller bewegen dan normaal. Deze explosies vinden plaats bij zonnevlekken.

Hoe kun je de kans op poollicht volgen?
---------------------------------------
Eigenlijk vrij simpel... door het bovenstaande verhaaltje omgekeerd te doorlopen.

1) Volg de beelden van de zon. Zijn er geen vlekken, helaas. Zijn er grote vlekken:

2) Volg de explosies. De explosies waarbij materie de ruitme in geslingerd wordt gaan meestal samen met Rontgen uitbarstingen. Rontgen stralen gaan met de snelheid van het licht waardoor satellieten dichtbij de aarde zo'n uitbarsting een minuut of 8 nadat hij plaatsvond waar kunnen nemen (de zon staat op zo'n 8 lichtminuten afstand van de aarde). De rontgen uitbarstingen (flares) worden ingedeeld in klassen: A, B, C, M en X. Voor substantieel poollicht in Nederland zijn over het algemeen alleen de X flares van belang. Is er zo'n X flare geweest:

3) Nu is het belangrijk om uit te vinden of er ook materie vanaf de zon de ruimte in geslingerd werd. Dit wordt een Coronal Mass Ejection (CME) genoemd. Voor poollicht is het van belang dat er veel materie richting de aarde geslingerd is. Is dit het geval:

4) Nu wordt het tijd om de zonnewind te volgen. Er zijn satellieten die continu de snelheid van de zonnewind, het aantal deeltjes (protonen dichtheid) en de richting van het magneetveld doorgeven. De aankomst van de materie bij de satelliet wordt het front of schokfront genoemd. Het is te zien aan een sprong in de zonnewind snelheid die van 300 km/s wel naar 800/900 km/s kan gaan van het ene op het andere moment. Ook de protonen dichtheid schiet dan vaak omhoog, van 1 proton per CM3 naar 10-20 of meer protonen per CM3. Voor Nederland is het van belang dat de snelheid zeker boven de 700 zit en de dichtheid absoluut boven de 10. In beide gevallen... hoe hoger hoe beter.

5) Als het front is aangekomen raak de satelliet vaak verstoord, de magnetometers doen het nog wel en die zijn nu ook belangrijk. We willen namelijk weten of het veld van de zonnewind naar het zuiden wijst. Dit wordt aangegeven met de Bz component van de magneet vector. Is die Bz waarde negatief, dan wijst het veld richting het zuiden, hoe lager de Bz, hoe strakker naar het zuiden.

6) Zijn alle parameters goed... tijd om naar buiten te gaan. Ongeveer 10 30 minuten nadat het front bij de satelliet passeert komt het bij de aarde aan.

(Edit: afstand van Ace satelliet naar de aarde is 1500000 kilometer, als de zonnewind snelheid 900 km/s is, dan duurt het dus 1666 seconden = 27 minuten voordat de wind zoals ACE hem meet echt bij de aarde is, daarom heb ik 10 minuten aangepast naar 30 minuten) | Gewijzigd: 16 februari 2011, 13:06 uur, door KnightDoppler

Citaat van iwantje, dinsdag 15 februari 2011, 16:27 uur Geweldig verhaal!... Is het een idee om ook wat bekende sites te posten die al deze waardes weergeven?


Wauw fantastisch verhaal idd!

@iwantje: ga is naar de chatbox en log in en tik in !zw
dan krijg je de zonne wind snelheid plus de dichtheid van de protonen (in cm3)

Sterrenwacht waarschuwt voor "extreem ruimteweer"

Bij de Koninklijke Sterrenwacht (KSB) zijn afgelopen nacht de automatische alarmsystemen in werking getreden: op de Zon is een extreme zonnevlam waargenomen. Dat meldt de KSB, die waarschuwt voor een mogelijke impact voor onze planeet. De vorige zonnevlam van die grootte dateert van december 2006. Sommigen opperden in 2009 zelfs dat de Zon zogenaamd "dood" zou zijn. Maar niets is minder waar, aldus de KSB. Volgens de gespecialiseerde website spaceweater.com deed zich de eerste zogenaamde "x-flare" voor van de nieuwe zonnecyclus (die 11 jaar duurt), de 24ste cyclus. De piek was om 02.56 uur Belgische tijd.



De KSB waarschuwt op basis van satellietgegevens, onder andere van de Belgische Proba-2 satelliet, dat een plasmawolk zich richting Aarde voortbeweegt met een vermoedelijke snelheid van 1.000 km/s. Die wolk zal de Aarde donderdag treffen. Een satelliet die zich vlak voor de Aarde in het zicht van de Zon bevindt heeft ook reeds een stroom van energetische deeltjes waargenomen. Voorlopig is het stormniveau niet bereikt, voegt de KSB eraan toe.

Noorderlicht
Het ruimteweerteam moet nu in de eerste plaats de magnetische structuur van de wolk proberen te achterhalen. Die bepaalt hoe het magnetisch schild van de Aarde op de impact zal reageren. Als een aantal voorwaarden zijn voldaan, kunnen we misschien donderdag het noorderlicht waarnemen, zegt de Sterrenwacht. Extreem ruimteweer kan satellieten doen uitvallen en kan gevolgen hebben voor de stroomvoorziening op Aarde.

_{Bron Hln}

Citaat van weerfreakje, dinsdag 15 februari 2011, 16:47 uur Wauw fantastisch verhaal idd!

@iwantje: ga is naar de chatbox en log in en tik in !zw
dan krijg je de zonne wind snelheid plus de dichtheid van de protonen (in cm3)

Dank je!

Ik herinner me die reeks met zonnevlammen incl. de recordvlam van 2003 (4 november). Dat was een X28 en niet naar aarde gericht... . Dit soort extreme situaties hoeven van mij niet meer, een X28 recht op aarde gericht is gegarandeerd ellende en schade.

Weinig te melden op het moment, de zon blijft actief alhoewel de actiefste vlek langzaam naar de rand van de zon gaat.

Vannacht geen grote verstoringen in de zonnewind. Op een NASA site ben ik een voorspelling tegen gekomen van de aankomsttijd van de CME: 4 uur 's ochtends op donderdag, plus of min 6 uur. Dus tussen tien uur vanavond en tien uur morgenvroeg.

Voor ons zou die tien uur vanavond het gunstigst zijn. Als het donderdagochtend gebeurt is er geen activiteit meer over tegen de tijd dat het bij ons donker is.

Daniel

Familie van mij is op dit moment in Tromso(Noorwegen) voor het poollicht.
Zij zullen zeker een goed kans maken aangezien Tromso hier bekend om staat.
Ben benieuwd.

dus als ik het gord begrijp vanavond in belgie kans op poolicht en dat elecktricieteit uitvalt

Citaat van glenneke, woensdag 16 februari 2011, 11:37 uur dus als ik het gord begrijp vanavond in belgie kans op poolicht en dat elecktricieteit uitvalt
Op de radio vandaag heb ik er ook al verschillende keren iets over gehoord. Zelfs Frank Deboosere had het er over. We zullen het vanavond wel zien zeker of we er last van gaan hebben?

Vuurwerk op de zon

De activiteit van de zon heeft in 2008 en 2009 een enorme dip gehad. Sinds 2010 is ze langzaam weer op gang gekomen. De afgelopen dagen hebben voor het eerst weer echt vuurwerk opgeleverd aan het oppervlak van de zon, met de meeste activiteit in ruim 4 jaar. En ook op aarde zouden we hier wel eens wat van mee kunnen krijgen.

Vuurwerk: zonnevlammen
Het vuurwerk bestond uit diverse en steeds heftiger zonnevlammen. Een zonnevlam is een explosie aan het oppervlak van de zon die ontstaat als energie die opgeslagen zit in elkaar gedraaide magnetische velden van het ene op het andere moment vrijkomt. Zonnevlammen sturen een grote hoeveelheid aan verschillende soorten straling de ruimte in.

Drie klassen
Zonnevlammen worden in drie klassen ingedeeld. C-klasse vlammen zijn klein met weinig tot geen consequenties voor ons op aarde. M-klasse vlammen zijn middelgrote explosies die nabij de polen van de aarde kortstondige uitval van radiocommunicatie kunnen veroorzaken. X-klasse vlammen omvatten de zwaarste categorie met potentieel wereldwijde uitval van radiocommunicatie. Dit risico bestaat alleen als de explosies richting de aarde zijn gericht.


_{Een zonnevlam van de zijkant.}

Flink aantal uitbarstingen nabij zonnevlek 1158
Sinds 9 februari is er een flink aantal uitbarstingen geweest. Diverse daarvan hadden plaats nabij zonnevlek 1158. Deze zonnevlek bevindt zich momenteel aan de kant van de zon die naar de aarde is toegekeerd.

Poollicht
Een deel van de straling is de afgelopen dagen al aan het aardoppervlak gearriveerd. In noordelijke streken leverde dat soms extra fraaie aurora’s (poollicht) op - een rond de polen van de aarde overigens veelvoorkomend effect.

Zwaarste uitbarsting sinds 2006
De zwaarste uitbarsting tot nu toe heeft dinsdag plaatsgevonden: een X-klasse zonnevlam. Het is daarmee de sterkste zonnevlam in meer dan vier jaar. De voor het radioverkeer potentieel hinderlijke straling ervan arriveert volgens NASA op of rond 17 februari, donderdag dus.


_{Noorderlicht te Groenland in september 2010. Foto:Reinier van den Berg.}

Voor wat poollicht betreft wordt verwacht dat hoge breedten ook de komende dagen weer extra fraaie beelden kunnen gaan zien tijdens de nachtelijke uren. Volg eventueel de live-aurorawebcam van het Canadian Space Agency. Op onze breedte is de kans op aurora’s (een ander woord voor poollicht) volgens de diverse verwachtingen (onder meer die van de universiteit van Alaska, Spaceweather.com) klein. Al zullen de echte liefhebbers van het fenomeen in ons land toch op scherp staan, want de kans is feitelijk wel een fractie groter dan anders.

Activiteit van de zon en de invloed op de temperatuur op aarde
Het is overigens niet zo dat een verhoogde of juist verlaagde zonneactiviteit betekent dat de temperatuur bij ons op aarde hierdoor oploopt of daalt. Het effect daarvan is te verwaarlozen. Wel zijn er regionaal indirecte effecten door verandering in stromingspatronen. Een voorbeeld: door een complexe kettingreactie als gevolg van verlaagde UV-straling tijdens een zonneminimum worden de luchtdrukverschillen boven de Atlantische oceaan ten westen van ons kleiner. Hierdoor is de traditionele westelijke tot zuidwestelijke bovenstroming bij ons minder dominant en daarmee de kans op aanvoer uit het tijdens de winter koude noorden of oosten groter. Veranderingen in het stromingspatroon volgen daarbij met enige vertraging op de veranderingen in zonneactiviteit.

Dit hebben we de afgelopen tijd aan den lijve kunnen ondervinden. Terwijl het nu achter ons liggende zonneminimum al in 2008 begon, zagen we pas eind 2009 het stromingspatroon boven de oceaan zich gaan aanpassen. Uiteindelijk leverde het een koude winter van 2009/2010 op. En ook de huidige winter heeft (vooral in december) al zijn wintertanden laten zien.

Overigens zijn dit soort veranderingen in grootschalig stromingspatroon geen garantie voor koude winters. Werken de details in drukverdelingen boven Europa net verkeerd uit voor de winterliefhebber, dan kan het ook tijdens zonneminima winters lang akelig zacht blijven op ons deel van het continent. Soms ligt de grens met vorst bijvoorbeeld heel dichtbij, terwijl het bij ons hartstikke mild blijft. Of juist andersom. Later deze week wordt bijvoorbeeld weer zo’n ‘net wel-‘ of ‘net niet-situatie’ op de grens tussen vorst en dooi.

_{Bronnen: NASA, Spaceweather.com, SIDC, Poollicht.be, Meteo Consult}