Berichtgeving Astronieuws
Verdwaalde' supernova ontdekt
Met de Pan-STARRS-telescoop op Hawaï, dezelfde die de heldere komeet C/2011 L4 heeft opgespoord, is vorig jaar een opmerkelijke supernova ontdekt. Supernova-explosies vinden doorgaans plaats in spiraalstelsels als onze Melkweg, waar veel jonge sterren voorhanden zijn. Maar PS1-12sk speelde zich af in een sterrenstelsel dat alleen oude sterren zou mogen bevatten. PS1-12sk behoort tot een zeer zeldzaam supernova-type. Het zou gaan om een zware ster die ontploft is nadat hij aanzienlijke hoeveelheden heliumgas heeft uitgestoten. In dat opzicht vertonen deze supernova's overeenkomsten met Èta Carina, een ster in onze Melkweg waarvan verwacht wordt dat deze over niet al te lange tijd zal exploderen. Maar PS1-12sk bevond zich niet in een spiraalstelsel als het onze, maar in een ver elliptisch stelsel waarin normaal gesproken al miljarden jaren geen nieuwe sterren zijn ontstaan. En dat terwijl zware sterren die als supernova exploderen maar enkele miljoenen jaren oud zijn. Volgens de astronomen die PS1-12sk onderzocht hebben, zou dit kunnen betekenen dat in elliptische stelsels toch op bescheiden schaal stervorming plaatsvindt. Een andere mogelijkheid is dat de voorloper van de supernova oorspronkelijk deel uitmaakte van een spiraalstelsel en daaruit is ontsnapt. Ook is het denkbaar dat PS1-12sk geen ontploffende zware ster was, maar het gevolg van een botsing tussen twee oude witte dwergsterren.
Bron: Astronieuws
Met de Pan-STARRS-telescoop op Hawaï, dezelfde die de heldere komeet C/2011 L4 heeft opgespoord, is vorig jaar een opmerkelijke supernova ontdekt. Supernova-explosies vinden doorgaans plaats in spiraalstelsels als onze Melkweg, waar veel jonge sterren voorhanden zijn. Maar PS1-12sk speelde zich af in een sterrenstelsel dat alleen oude sterren zou mogen bevatten. PS1-12sk behoort tot een zeer zeldzaam supernova-type. Het zou gaan om een zware ster die ontploft is nadat hij aanzienlijke hoeveelheden heliumgas heeft uitgestoten. In dat opzicht vertonen deze supernova's overeenkomsten met Èta Carina, een ster in onze Melkweg waarvan verwacht wordt dat deze over niet al te lange tijd zal exploderen. Maar PS1-12sk bevond zich niet in een spiraalstelsel als het onze, maar in een ver elliptisch stelsel waarin normaal gesproken al miljarden jaren geen nieuwe sterren zijn ontstaan. En dat terwijl zware sterren die als supernova exploderen maar enkele miljoenen jaren oud zijn. Volgens de astronomen die PS1-12sk onderzocht hebben, zou dit kunnen betekenen dat in elliptische stelsels toch op bescheiden schaal stervorming plaatsvindt. Een andere mogelijkheid is dat de voorloper van de supernova oorspronkelijk deel uitmaakte van een spiraalstelsel en daaruit is ontsnapt. Ook is het denkbaar dat PS1-12sk geen ontploffende zware ster was, maar het gevolg van een botsing tussen twee oude witte dwergsterren.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Nieuwe nabije dubbelster ontdekt
This image is an artist's conception of the binary system WISE J104915.57-531906 with the sun in the background. Image: Janella Williams/Penn State
Astronomen hebben, op een afstand van slechts 6,5 lichtjaar, een tot nu toe onopgemerkt gebleven dubbelster ontdekt. Het sterrenpaar, dat uit twee zwakke bruine dwergsterren bestaat, vormt de op twee na naaste buur van onze zon. Alleen de drie sterren van het Alfa-Centauri-stelsel en de Ster van Barnard zijn dichterbij. Het is voor het eerst sinds 1916 dat op zo'n kleine afstand nieuwe sterren zijn ontdekt. Dat heeft er alles mee te maken dat bruine dwergen maar heel weinig zichtbaar licht uitzenden. Het zijn in feite mislukte sterren, die veel overeenkomsten vertonen met grote gasplaneten zoals Jupiter. De dubbelster is ontdekt op beelden van de Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE), een satelliet die in 2010 en 2011 de hele hemel op infraroodgolflengten in kaart heeft gebracht. Astronomen zijn nog druk doende om de enorme berg gegevens die dat heeft opgeleverd uit te pluizen. Onze nieuwe buur heeft de aanduiding WISE J104915.57-531906 gekregen.
Bron; Astronieuws
This image is an artist's conception of the binary system WISE J104915.57-531906 with the sun in the background. Image: Janella Williams/Penn State
Astronomen hebben, op een afstand van slechts 6,5 lichtjaar, een tot nu toe onopgemerkt gebleven dubbelster ontdekt. Het sterrenpaar, dat uit twee zwakke bruine dwergsterren bestaat, vormt de op twee na naaste buur van onze zon. Alleen de drie sterren van het Alfa-Centauri-stelsel en de Ster van Barnard zijn dichterbij. Het is voor het eerst sinds 1916 dat op zo'n kleine afstand nieuwe sterren zijn ontdekt. Dat heeft er alles mee te maken dat bruine dwergen maar heel weinig zichtbaar licht uitzenden. Het zijn in feite mislukte sterren, die veel overeenkomsten vertonen met grote gasplaneten zoals Jupiter. De dubbelster is ontdekt op beelden van de Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE), een satelliet die in 2010 en 2011 de hele hemel op infraroodgolflengten in kaart heeft gebracht. Astronomen zijn nog druk doende om de enorme berg gegevens die dat heeft opgeleverd uit te pluizen. Onze nieuwe buur heeft de aanduiding WISE J104915.57-531906 gekregen.
Bron; Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Astronomen verkennen nabij planetenstelsel
Astronomen hebben het planetenstelsel rond HR 8799, een ster op 128 lichtjaar van de aarde, onder de loep genomen. Daarbij is aan het licht gekomen dat de atmosferen van de vier reuzenplaneten van de ster opmerkelijke eigenschappen vertonen. De planeten zijn onderzocht met een nieuw instrumentenpakket dat speciaal voor dit doel op de 5-meter Hale-telescoop op Palomar Mountain (Californië) is geïnstalleerd. Daarmee is het mogelijk om het felle licht van een ster af te schermen, en het zwakke schijnsel van zijn planeten spectroscopisch te onderzoeken. Op die manier kan worden vastgesteld welke chemische samenstelling de atmosferen van deze planeten hebben. Bij het onderzoek van de planeten van HR 8799 is een opvallende disbalans ontdekt in de verhouding tussen de gassen ammoniak en methaan. Normaal gesproken zouden de atmosferen van zulke gasreuzen sporen van beide gassen moeten vertonen, maar dat blijkt hier niet het geval te zijn. De planeetatmosferen bevatten methaan óf ammoniak, maar nooit een combinatie van beide. Ook zijn de planeten roder dan verwacht, wat op de aanwezigheid van bewolking kan wijzen. Een en ander zou te maken kunnen hebben met de ster HR 8799 zelf. Deze is aanzienlijk zwaarder en heter dan onze zon, en vertoont bovendien flinke uitbarstingen waarbij veel ultraviolette straling vrijkomt. Deze factoren kunnen een grote invloed hebben op de chemische eigenschappen van haar planeten.
Bron: Astronieuws
Astronomen hebben het planetenstelsel rond HR 8799, een ster op 128 lichtjaar van de aarde, onder de loep genomen. Daarbij is aan het licht gekomen dat de atmosferen van de vier reuzenplaneten van de ster opmerkelijke eigenschappen vertonen. De planeten zijn onderzocht met een nieuw instrumentenpakket dat speciaal voor dit doel op de 5-meter Hale-telescoop op Palomar Mountain (Californië) is geïnstalleerd. Daarmee is het mogelijk om het felle licht van een ster af te schermen, en het zwakke schijnsel van zijn planeten spectroscopisch te onderzoeken. Op die manier kan worden vastgesteld welke chemische samenstelling de atmosferen van deze planeten hebben. Bij het onderzoek van de planeten van HR 8799 is een opvallende disbalans ontdekt in de verhouding tussen de gassen ammoniak en methaan. Normaal gesproken zouden de atmosferen van zulke gasreuzen sporen van beide gassen moeten vertonen, maar dat blijkt hier niet het geval te zijn. De planeetatmosferen bevatten methaan óf ammoniak, maar nooit een combinatie van beide. Ook zijn de planeten roder dan verwacht, wat op de aanwezigheid van bewolking kan wijzen. Een en ander zou te maken kunnen hebben met de ster HR 8799 zelf. Deze is aanzienlijk zwaarder en heter dan onze zon, en vertoont bovendien flinke uitbarstingen waarbij veel ultraviolette straling vrijkomt. Deze factoren kunnen een grote invloed hebben op de chemische eigenschappen van haar planeten.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Satelliet ziet aarde en maan voor zon langs schuiven
Left: The view of the sun is partially obscured by Earth as seen by NASA’s Solar Dynamics Observatory on Mar. 11, 2013, at 2:20 a.m. EDT. Credit: NASA/SDO
Right: This image from NASA’s Solar Dynamics Observatory on Mar. 11, 2013, at 8:00 a.m. EDT, shows the moon crossing in front of the sun. Credit: NASA/SDO
NASA's Solar Dynamics Observatory heeft op 11 maart twee gedeeltelijke zonsverduisteringen waargenomen, veroorzaakt doordat zowel de aarde als de maan voor de zon langs schoven, gezien vanuit het standpunt van de satelliet. De twee verduisteringen zagen er totaal verschillende uit, deels doordat de aarde veel groter is dan de maan, maar vooral doordat onze planeet wordt omgeven door een damprking, zodat er geen sprake was van een scherpe rand. SDO maakt twee maal per jaar een 'eclipsseizoen' van enkele wekn mee: nog tot 26 maart zullen er regelmatig dit soort verduisteringen zichtbaar zijn.
Bron: Astronieuws
Left: The view of the sun is partially obscured by Earth as seen by NASA’s Solar Dynamics Observatory on Mar. 11, 2013, at 2:20 a.m. EDT. Credit: NASA/SDO
Right: This image from NASA’s Solar Dynamics Observatory on Mar. 11, 2013, at 8:00 a.m. EDT, shows the moon crossing in front of the sun. Credit: NASA/SDO
NASA's Solar Dynamics Observatory heeft op 11 maart twee gedeeltelijke zonsverduisteringen waargenomen, veroorzaakt doordat zowel de aarde als de maan voor de zon langs schoven, gezien vanuit het standpunt van de satelliet. De twee verduisteringen zagen er totaal verschillende uit, deels doordat de aarde veel groter is dan de maan, maar vooral doordat onze planeet wordt omgeven door een damprking, zodat er geen sprake was van een scherpe rand. SDO maakt twee maal per jaar een 'eclipsseizoen' van enkele wekn mee: nog tot 26 maart zullen er regelmatig dit soort verduisteringen zichtbaar zijn.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Zeldzame drievoudige quasar gevonden
An infrared image of the triple quasar system QQQ J1519+0627, made using the 3.5-m aperture telescope of the Calar Alto Observatory. The three quasars are labelled A, B and C. Credit: Emanuele Paolo Farina.
Een internationaal team van astronomen onder leiding van Emanuele Farina van de Universiteit van Insubria in Italië heeft op 9 miljard lichtjaar afstand van de aarde een zeldzame drievoudige quasar gevonden. De ontdekking is gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Quasars zijn de extreem heldere kernen van ver verwijderde sterrenstelsels. De energie is afkomstig uit de directe omgeving van superzware zwarte gaten die zich in de kernen van de meeste sterrenstelsels bevinden. Wanneer er twee of drie quasars in elkaars directe omgeving staan, is er vermoedelijk sprake van het resultaat van een botsing en versmelting van twee of drie afzonderlijke sterrenstelsels. Het is pas voor de tweede keer dat astronomen een drievoudige quasar hebben gevonden. Hoe het systeem (met de catalogusaanduiding QQQJ1519+0627) precies is ontstaan, is nog niet duidelijk; mogelijk bevindt het zich nog in een prille ontstaansfase. Dat zou blijken uit het feit dat er op de betreffende plaats aan de hemel geen sterke infraroodbronnen zijn gevonden die zouden wijzen op de aanwezigheid van stelsels waarin veel stervorming plaatsvindt. De ontdekking van de drievoudige quasar is gedaan met behulp van de New Technology Telescope op de Europese La Silla-sterrenwacht in Chili en met een telescoop op de Calar Alto-sterrenwacht in Spanje.
Bron: Astronieuws
An infrared image of the triple quasar system QQQ J1519+0627, made using the 3.5-m aperture telescope of the Calar Alto Observatory. The three quasars are labelled A, B and C. Credit: Emanuele Paolo Farina.
Een internationaal team van astronomen onder leiding van Emanuele Farina van de Universiteit van Insubria in Italië heeft op 9 miljard lichtjaar afstand van de aarde een zeldzame drievoudige quasar gevonden. De ontdekking is gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Quasars zijn de extreem heldere kernen van ver verwijderde sterrenstelsels. De energie is afkomstig uit de directe omgeving van superzware zwarte gaten die zich in de kernen van de meeste sterrenstelsels bevinden. Wanneer er twee of drie quasars in elkaars directe omgeving staan, is er vermoedelijk sprake van het resultaat van een botsing en versmelting van twee of drie afzonderlijke sterrenstelsels. Het is pas voor de tweede keer dat astronomen een drievoudige quasar hebben gevonden. Hoe het systeem (met de catalogusaanduiding QQQJ1519+0627) precies is ontstaan, is nog niet duidelijk; mogelijk bevindt het zich nog in een prille ontstaansfase. Dat zou blijken uit het feit dat er op de betreffende plaats aan de hemel geen sterke infraroodbronnen zijn gevonden die zouden wijzen op de aanwezigheid van stelsels waarin veel stervorming plaatsvindt. De ontdekking van de drievoudige quasar is gedaan met behulp van de New Technology Telescope op de Europese La Silla-sterrenwacht in Chili en met een telescoop op de Calar Alto-sterrenwacht in Spanje.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Herschel ziet basis van straalstromen bij zwart gat
Artist's impression of the GX 339-4 black-hole binary system. Credit: ESA/ATG medialab
De Europese infraroodruimtetelescoop Herschel, die bijna aan het eind van zijn operationele levensduur is, heeft ver-infrarode straling waargenomen die afkomstig is van de basis van de straalstromen bij een stellair zwart gat. Nooit eerder zijn sterrenkundigen in staat geweest om door te dringen tot dit allerbinnenste deel van de straalstromen ('jets'). De resultaten zijn gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. De waarnemingen zijn verricht aan GX 339-4, een zwart gat dat materie opzuigt van een begeleider en daarbij twee bundels van energierijke deeltjes en straling de ruimte in blaast. Eens in de paar jaar ondergaat het stelsel een uitbarsting die enkele maanden kan duren en waarbij de jets afmetingen bereiken van honderden miljarden kilometers. De meest recente uitbarsting is intensief bestudeerd door onder andere radio- en röntgentelescopen. Toen er veranderingen werden gezien die erop wijzen dat de uitbarsting snel ten einde zou komen, werd de Herschel-ruimtetelescoop ingeschakeld om de ver-infrarode straling van de basis van de straalstromen waar te nemen. De nieuwe waarnemingen bevestigen het idee dat de radiostraling en de ver-infrarode straling van de jets zogeheten synchrotronstraling is, uitgezonden door energierijke elektronen in een sterk magnetisch veld. Minder duidelijk is de precieze herkomst van de energierijkere optische en de nabij-infrarode straling.
Bron: Astronieuws
Artist's impression of the GX 339-4 black-hole binary system. Credit: ESA/ATG medialab
De Europese infraroodruimtetelescoop Herschel, die bijna aan het eind van zijn operationele levensduur is, heeft ver-infrarode straling waargenomen die afkomstig is van de basis van de straalstromen bij een stellair zwart gat. Nooit eerder zijn sterrenkundigen in staat geweest om door te dringen tot dit allerbinnenste deel van de straalstromen ('jets'). De resultaten zijn gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. De waarnemingen zijn verricht aan GX 339-4, een zwart gat dat materie opzuigt van een begeleider en daarbij twee bundels van energierijke deeltjes en straling de ruimte in blaast. Eens in de paar jaar ondergaat het stelsel een uitbarsting die enkele maanden kan duren en waarbij de jets afmetingen bereiken van honderden miljarden kilometers. De meest recente uitbarsting is intensief bestudeerd door onder andere radio- en röntgentelescopen. Toen er veranderingen werden gezien die erop wijzen dat de uitbarsting snel ten einde zou komen, werd de Herschel-ruimtetelescoop ingeschakeld om de ver-infrarode straling van de basis van de straalstromen waar te nemen. De nieuwe waarnemingen bevestigen het idee dat de radiostraling en de ver-infrarode straling van de jets zogeheten synchrotronstraling is, uitgezonden door energierijke elektronen in een sterk magnetisch veld. Minder duidelijk is de precieze herkomst van de energierijkere optische en de nabij-infrarode straling.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Komend weekend: sterrenkijkdagen!
In het weekend van 15 tot en met 17 maart worden in Nederland voor de 37ste keer de jaarlijkse Landelijke Sterrenkijkdagen gehouden. Op circa zestig plaatsen is jong en oud welkom om een blik door een telescoop te werpen. Het publiek kan zo op ongedwongen wijze kennis maken met de wereld van sterren en planeten. Bij helder weer zullen onder meer te zien zijn: de bijna halve maan met zijn vele kraters, de bekende Orionnevel, het fraaie Zevengesternte en de planeten Jupiter en Saturnus. Daarnaast is er dit jaar ook nog een bijzondere hemelgast: de vrij heldere komeet Panstarrs, die vroeg op de avond laag in het westen staat. Met een beetje geluk is deze komeet al waarneembaar met het blote oog. Mocht het weer tijdens de sterrenkijkdagen tegenzitten, dan bieden de meeste kijklocaties een alternatief programma aan. Men kan er instrumenten bekijken en resultaten (foto's of films) bewonderen. Soms worden er presentaties gegeven, en hier en daar is een expositie ingericht.Een overzicht van alle deelnemers, locaties en openingstijden staat op de speciale website www.sterrenkijkdagen.nl. De toegang is veelal gratis, maar bij sommige publiekssterrenwachten wordt een (doorgaans gereduceerde) entreeprijs gevraagd. De coördinatie van de sterrenkijkdagen is ook dit jaar weer in handen van Stichting ‘De Koepel’ in Utrecht.
Bron: Astronieuws
In het weekend van 15 tot en met 17 maart worden in Nederland voor de 37ste keer de jaarlijkse Landelijke Sterrenkijkdagen gehouden. Op circa zestig plaatsen is jong en oud welkom om een blik door een telescoop te werpen. Het publiek kan zo op ongedwongen wijze kennis maken met de wereld van sterren en planeten. Bij helder weer zullen onder meer te zien zijn: de bijna halve maan met zijn vele kraters, de bekende Orionnevel, het fraaie Zevengesternte en de planeten Jupiter en Saturnus. Daarnaast is er dit jaar ook nog een bijzondere hemelgast: de vrij heldere komeet Panstarrs, die vroeg op de avond laag in het westen staat. Met een beetje geluk is deze komeet al waarneembaar met het blote oog. Mocht het weer tijdens de sterrenkijkdagen tegenzitten, dan bieden de meeste kijklocaties een alternatief programma aan. Men kan er instrumenten bekijken en resultaten (foto's of films) bewonderen. Soms worden er presentaties gegeven, en hier en daar is een expositie ingericht.Een overzicht van alle deelnemers, locaties en openingstijden staat op de speciale website www.sterrenkijkdagen.nl. De toegang is veelal gratis, maar bij sommige publiekssterrenwachten wordt een (doorgaans gereduceerde) entreeprijs gevraagd. De coördinatie van de sterrenkijkdagen is ook dit jaar weer in handen van Stichting ‘De Koepel’ in Utrecht.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Golven veroorzaken open plekken in de Jupiteratmosfeer
The dark hot spot in this false-color image from NASA's Cassini spacecraft is a window deep into Jupiter's atmosphere. All around it are layers of higher clouds, with colors indicating which layer of the atmosphere the clouds are in. Image credit: NASA/JPL-Caltech/SSI/GSFC
Gaten in het dichte wolkendek van Jupiter zijn zo zeldzaam, dat voor de grote exemplaren een speciale naam is bedacht: 'hot spots'. Hoe deze open plekken ontstaan, en waarom ze alleen in de buurt van de evenaar van de planeet voorkomen, was lang onduidelijk. Opnamen van de NASA-ruimtesonde Cassini wijzen erop dat ze worden veroorzaak door Rossby-golven – lange golfpatronen die ook in de atmosfeer en de oceanen van de aarde te zien zijn. De onderzoekers hebben ontdekt dat de golven die de hot spots veroorzaken op en neer gaan zoals de paarden in een draaimolen. Aanvankelijk werd gedacht dat de hot spots optreden op plaatsen waar grote hoeveelheden lucht diep de atmosfeer in zakken en onderwijl worden verhit of uitdrogen. Maar veelal zijn rijtjes van acht tot tien van die hot spots te zien, op regelmatige afstanden van elkaar. Dit patroon wijst erop dat er een golf aan het werk is. Een analyse van de reeksen hot spots heeft nu laten zien dat hun patronen overeenstemmen met die van Rossby-golven. In onze aardatmosfeer zorgen zulke golven er onder meer voor dat de west-oost-gerichte straalstromen een sterk meanderend patroon in de noord-zuidrichting vertonen. Op Jupiter gedragen de golven zich anders: ze golven niet van noord naar zuid, maar op en neer. Geschat dat de amplitude van de Rossby-golven op Jupiter 24 tot 50 kilometer bedraagt.
Bron: Astronieuws
The dark hot spot in this false-color image from NASA's Cassini spacecraft is a window deep into Jupiter's atmosphere. All around it are layers of higher clouds, with colors indicating which layer of the atmosphere the clouds are in. Image credit: NASA/JPL-Caltech/SSI/GSFC
Gaten in het dichte wolkendek van Jupiter zijn zo zeldzaam, dat voor de grote exemplaren een speciale naam is bedacht: 'hot spots'. Hoe deze open plekken ontstaan, en waarom ze alleen in de buurt van de evenaar van de planeet voorkomen, was lang onduidelijk. Opnamen van de NASA-ruimtesonde Cassini wijzen erop dat ze worden veroorzaak door Rossby-golven – lange golfpatronen die ook in de atmosfeer en de oceanen van de aarde te zien zijn. De onderzoekers hebben ontdekt dat de golven die de hot spots veroorzaken op en neer gaan zoals de paarden in een draaimolen. Aanvankelijk werd gedacht dat de hot spots optreden op plaatsen waar grote hoeveelheden lucht diep de atmosfeer in zakken en onderwijl worden verhit of uitdrogen. Maar veelal zijn rijtjes van acht tot tien van die hot spots te zien, op regelmatige afstanden van elkaar. Dit patroon wijst erop dat er een golf aan het werk is. Een analyse van de reeksen hot spots heeft nu laten zien dat hun patronen overeenstemmen met die van Rossby-golven. In onze aardatmosfeer zorgen zulke golven er onder meer voor dat de west-oost-gerichte straalstromen een sterk meanderend patroon in de noord-zuidrichting vertonen. Op Jupiter gedragen de golven zich anders: ze golven niet van noord naar zuid, maar op en neer. Geschat dat de amplitude van de Rossby-golven op Jupiter 24 tot 50 kilometer bedraagt.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Samenstelling exoplaneet verraadt zijn ontstaanswijze
Een van de zware, jonge exoplaneten die rond de ster HR 8799 draaien heeft waterdamp en koolmonoxide in zijn gasvormige omgeving, maar geen methaan. Deze ontdekking wijst erop dat de planeet, die HR 8799c heet, is ontstaan door een proces dat kernaccretie wordt genoemd (Science, 15 maart). Zware gasplaneten zoals HR 8799c kunnen op twee manieren ontstaan. De eerste mogelijkheid is dat zich eerst een zware vaste kern vormt, die vervolgens vluchtige stoffen om zich heen verzamelt: kernaccretie – het proces dat vermoedelijk ook verantwoordelijk is geweest voor de vorming van de planeten van ons eigen zonnestelsel. Het alternatief is een mechanisme dat gravitationele instabiliteit heet. In dat geval ontstaan kern en gasvormige omgeving van de planeet tegelijkertijd. Hoewel de gasvormige omgeving van HR 8799c veel waterdamp bevat, is de hoeveelheid toch iets minder dan het geval zou zijn geweest als de planeet dezelfde samenstelling had gehad als zijn moederster. Dat wijst erop dat op het moment dat hij zijn gasvormige omgeving verzamelde er al het nodige water(ijs) uit de protoplanetaire schijf rond de ster HR 8799 was verdwenen. Anders gezegd: de gasvormige omgeving van HR 8799c lijkt relatief laat te zijn ontstaan. Het stelsel van HR 8799 telt nog minstens drie andere zware gasplaneten. Uit eerder onderzoek bleek al dat de atmosferen van deze planeten opmerkelijke onderlinge verschillen vertonen.
Bron: Astronieuws
| Gewijzigd: 15 maart 2013, 09:24 uur, door Sanwa
Een van de zware, jonge exoplaneten die rond de ster HR 8799 draaien heeft waterdamp en koolmonoxide in zijn gasvormige omgeving, maar geen methaan. Deze ontdekking wijst erop dat de planeet, die HR 8799c heet, is ontstaan door een proces dat kernaccretie wordt genoemd (Science, 15 maart). Zware gasplaneten zoals HR 8799c kunnen op twee manieren ontstaan. De eerste mogelijkheid is dat zich eerst een zware vaste kern vormt, die vervolgens vluchtige stoffen om zich heen verzamelt: kernaccretie – het proces dat vermoedelijk ook verantwoordelijk is geweest voor de vorming van de planeten van ons eigen zonnestelsel. Het alternatief is een mechanisme dat gravitationele instabiliteit heet. In dat geval ontstaan kern en gasvormige omgeving van de planeet tegelijkertijd. Hoewel de gasvormige omgeving van HR 8799c veel waterdamp bevat, is de hoeveelheid toch iets minder dan het geval zou zijn geweest als de planeet dezelfde samenstelling had gehad als zijn moederster. Dat wijst erop dat op het moment dat hij zijn gasvormige omgeving verzamelde er al het nodige water(ijs) uit de protoplanetaire schijf rond de ster HR 8799 was verdwenen. Anders gezegd: de gasvormige omgeving van HR 8799c lijkt relatief laat te zijn ontstaan. Het stelsel van HR 8799 telt nog minstens drie andere zware gasplaneten. Uit eerder onderzoek bleek al dat de atmosferen van deze planeten opmerkelijke onderlinge verschillen vertonen.
Bron: Astronieuws
| Gewijzigd: 15 maart 2013, 09:24 uur, door Sanwa
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Nieuwe jonge supernovarest ontdekt
Een onlangs met de Swift-satelliet opgespoorde supernovarest behoort tot de jongste in onze Melkweg. Dat blijkt uit vervolgwaarnemingen met onder meer de röntgensatelliet Chandra. De supernovarest, die de aanduiding G306.3-0.9 heeft gekregen, bevindt zich op een afstand van 26.000 lichtjaar in het zuidelijke sterrenbeeld Centaurus. Astronomen hebben in de Melkweg tot nu toe een stuk of driehonderd overblijfselen van supernova-explosies ontdekt. Zo'n explosie vindt gemiddeld ongeveer één à twee keer per eeuw plaats. Het 'puin' van de ontplofte ster vormt een uitdijende wolk die in de loop van ongeveer honderdduizend jaar steeds verder uitdijt en ten slotte geheel vervaagt. Jonge supernovaresten zenden allerlei soorten straling uit, van radiostraling tot gammastraling. De meest energierijke vormen van straling verdwijnen het eerst: na ongeveer tienduizend jaar zendt zo'n object al geen röntgenstraling meer uit. Hierdoor is maar ongeveer de helft van alle supernovaresten in de Melkweg een bron van röntgenstraling. Het bestaan van supernovarest G306.3-0.9 kwam aan het licht bij een röntgensurvey van het vlak van de Melkweg, waar de Swift-satelliet momenteel mee bezig is. Alleen al het feit dat het object en bron van röntgenstraling is, wijst erop dat het niet oud kan zijn. Een verdere analyse laat zien dat G306.3-0.9 waarschijnlijk minder dan 2500 jaar geleden is ontstaan.
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 3 mei 2017, 11:39 uur, door Joyce.s
Een onlangs met de Swift-satelliet opgespoorde supernovarest behoort tot de jongste in onze Melkweg. Dat blijkt uit vervolgwaarnemingen met onder meer de röntgensatelliet Chandra. De supernovarest, die de aanduiding G306.3-0.9 heeft gekregen, bevindt zich op een afstand van 26.000 lichtjaar in het zuidelijke sterrenbeeld Centaurus. Astronomen hebben in de Melkweg tot nu toe een stuk of driehonderd overblijfselen van supernova-explosies ontdekt. Zo'n explosie vindt gemiddeld ongeveer één à twee keer per eeuw plaats. Het 'puin' van de ontplofte ster vormt een uitdijende wolk die in de loop van ongeveer honderdduizend jaar steeds verder uitdijt en ten slotte geheel vervaagt. Jonge supernovaresten zenden allerlei soorten straling uit, van radiostraling tot gammastraling. De meest energierijke vormen van straling verdwijnen het eerst: na ongeveer tienduizend jaar zendt zo'n object al geen röntgenstraling meer uit. Hierdoor is maar ongeveer de helft van alle supernovaresten in de Melkweg een bron van röntgenstraling. Het bestaan van supernovarest G306.3-0.9 kwam aan het licht bij een röntgensurvey van het vlak van de Melkweg, waar de Swift-satelliet momenteel mee bezig is. Alleen al het feit dat het object en bron van röntgenstraling is, wijst erop dat het niet oud kan zijn. Een verdere analyse laat zien dat G306.3-0.9 waarschijnlijk minder dan 2500 jaar geleden is ontstaan.
Bron: Astronieuws | Gewijzigd: 3 mei 2017, 11:39 uur, door Joyce.s
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Particuliere gift redt Pan-STARRS project
Het Pan-STARRS project, geleid door de University of Hawaii, lijkt voorlopig gered te zijn door een anonieme particuliere donatie van drie miljoen dollar. Pan-STARRS (Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System) is een project waarmee groothoekopnamen van de sterrenhemel worden gemaakt, o.a. om onbekende planetoïden en aardscheerders op te sporen. Oorspronkelijk zou Pan-STARRS uit vier identieke 1,8-meter telescopen gaan bestaan, uitgerust met digitale camera's met anderhalf miljard pixels, maar het project is inmiddels al teruggeschaald tot twee telescopen. De eerste, PS1, is in bedrijf sinds 2010 op de vulkaantop Haleakala op Maui, Hawaii. De bouw van PS2 leek op de helling te staan als gevolg van bezuinigingen van het Amerikaanse Congres. De particuliere donatie maakt het nu mogelijk om de bouw van PS2 toch te continueren. Pan-STARRS 1 heeft tot nu toe 245 nabije planetoïden ontdekt, waarvan er 29 een mogelijke bedreiging vormen voor de aarde. Daarnaast ontdekte Pan-STARRS 19 kometen, waaronder de komeet die de afgelopen weken vooral vanaf het zuidelijk halfrond zichtbaar was.
Bron: Astronieuws
Het Pan-STARRS project, geleid door de University of Hawaii, lijkt voorlopig gered te zijn door een anonieme particuliere donatie van drie miljoen dollar. Pan-STARRS (Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System) is een project waarmee groothoekopnamen van de sterrenhemel worden gemaakt, o.a. om onbekende planetoïden en aardscheerders op te sporen. Oorspronkelijk zou Pan-STARRS uit vier identieke 1,8-meter telescopen gaan bestaan, uitgerust met digitale camera's met anderhalf miljard pixels, maar het project is inmiddels al teruggeschaald tot twee telescopen. De eerste, PS1, is in bedrijf sinds 2010 op de vulkaantop Haleakala op Maui, Hawaii. De bouw van PS2 leek op de helling te staan als gevolg van bezuinigingen van het Amerikaanse Congres. De particuliere donatie maakt het nu mogelijk om de bouw van PS2 toch te continueren. Pan-STARRS 1 heeft tot nu toe 245 nabije planetoïden ontdekt, waarvan er 29 een mogelijke bedreiging vormen voor de aarde. Daarnaast ontdekte Pan-STARRS 19 kometen, waaronder de komeet die de afgelopen weken vooral vanaf het zuidelijk halfrond zichtbaar was.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Zwart gat breekt snelheidsrecord
Met de Europese ruimtetelescoop XMM-Newton is een röntgendubbelster ontdekt met een extreem korte baanperiode: slechts 2,4 uur. De röntgendubbelster bestaat uit een stellair zwart gat dat minstens drie keer zo zwaar is als de zon en een kleine, lichte rode dwergster. Materie van de rode dwerg wordt opgezogen door de sterke zwaartekrtacht van het zwarte gat en hoopt zich op in een afgeplatte accretieschijf voordat het definitief in het zwarte gat verdwijnt. Die extreem hete accretieschijf zendt de waargenomen röntgenstraling uit. Met XMM-Newton is de röntgenbron (MAXI J1659-152 geheten) ruim een half etmaal continu bestudeerd. Daarbij bleek dat de röntgenstraling periodieke helderheidsdipjes vertoonde, veroorzaakt doordat de onregelmatige buitenrand van de accretieschijf elke omloop een deel van de röntgenstraling afdekt. Uit de metingen werd een omlooptijd van 2,4 uur afgeleid - bijna een uur korter dan het vorige record voor de omlooptijd van een röntgendubbelster (3,2 uur, voor de bron Swift J1753.5-0127). De resultaten zijn gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics; eerste auteur is de Nederlandse astronoom Erik Kuulkers, verbonden aan ESA's European Space Astronomy Centre in Spanje. Het zwarte gat en de rode dwergster draaien rond een gemeenschappelijk zwaartepunt. Vanwege zijn lichtere massa beschrijft de rode dwerg een grotere baan, waardoor hij een hogere baansnelheid heeft: ongeveer twee miljoen kilometer per uur, ofwel zo'n twintig keer de baansnelheid van de aarde. Het zwarte gat, dat een kleinere baan rond het gemeenschappelijk zwaartepunt beschrijft, heeft een baansnelheid van 'slechts' 150.000 kilometer per uur - dertig procent meer dan de baansnelheid van de aarde.
Bron: Astronieuws
Met de Europese ruimtetelescoop XMM-Newton is een röntgendubbelster ontdekt met een extreem korte baanperiode: slechts 2,4 uur. De röntgendubbelster bestaat uit een stellair zwart gat dat minstens drie keer zo zwaar is als de zon en een kleine, lichte rode dwergster. Materie van de rode dwerg wordt opgezogen door de sterke zwaartekrtacht van het zwarte gat en hoopt zich op in een afgeplatte accretieschijf voordat het definitief in het zwarte gat verdwijnt. Die extreem hete accretieschijf zendt de waargenomen röntgenstraling uit. Met XMM-Newton is de röntgenbron (MAXI J1659-152 geheten) ruim een half etmaal continu bestudeerd. Daarbij bleek dat de röntgenstraling periodieke helderheidsdipjes vertoonde, veroorzaakt doordat de onregelmatige buitenrand van de accretieschijf elke omloop een deel van de röntgenstraling afdekt. Uit de metingen werd een omlooptijd van 2,4 uur afgeleid - bijna een uur korter dan het vorige record voor de omlooptijd van een röntgendubbelster (3,2 uur, voor de bron Swift J1753.5-0127). De resultaten zijn gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics; eerste auteur is de Nederlandse astronoom Erik Kuulkers, verbonden aan ESA's European Space Astronomy Centre in Spanje. Het zwarte gat en de rode dwergster draaien rond een gemeenschappelijk zwaartepunt. Vanwege zijn lichtere massa beschrijft de rode dwerg een grotere baan, waardoor hij een hogere baansnelheid heeft: ongeveer twee miljoen kilometer per uur, ofwel zo'n twintig keer de baansnelheid van de aarde. Het zwarte gat, dat een kleinere baan rond het gemeenschappelijk zwaartepunt beschrijft, heeft een baansnelheid van 'slechts' 150.000 kilometer per uur - dertig procent meer dan de baansnelheid van de aarde.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Heelal bevat meer donkere materie, minder donkere energie
Cosmic microwave background seen by Planck
Wetenschappers hebben vandaag de meest gedetailleerde kaart van de kosmische achtergrondstraling – de 'afgekoelde' straling van de oerknal – gepresenteerd die ooit is gemaakt. De kaart is gebaseerd op gegevens van de Europese satelliet Planck. De kosmische achtergrondstraling is ontstaan toen het heelal nog maar 380.000 jaar oud was. Tot dat moment was de ruimte gevuld met een dichte 'soep' van protonen, elektronen en fotonen (licht) met een temperatuur van ongeveer 2700 °C. Toen de protonen en elektronen zich tot waterstofatomen verenigden, kreeg het licht vrij baan. Door de uitdijing van het heelal zijn deze lichtgolven uitgerekt tot microgolfstraling met een bijbehorende temperatuur van 2,7 graden boven het absolute nulpunt: ruim 270 graden onder nul. De kosmische achtergrondstraling vertoont minimale temperatuurfluctuaties die het gevolg zijn van kleine dichtheidsverschillen in de kosmische 'oersoep'. Uit deze dichtheidsverschillen zijn later de sterren en sterrenstelsels voortgekomen. Tot zover het standaardmodel, dat voorspelt dat de materie in het heelal op grote schaal gezien homogeen is verdeeld en de temperatuur van de kosmische achtergrondstraling in alle richtingen tot op 1/100.000 graad gelijk. Hoewel de nieuwe Planck-kaart in veel opzichten overeenkomt met wat astronomen op basis van dit standaardmodel verwachten, vertoont hij ook enkele subtiele kenmerken die daarvan afwijken. Een van de verrassende ontdekkingen is dat de fluctuaties in de kosmische achtergrondstraling op grote hoekschalen ongeveer tien procent zwakker zijn dan het standaardmodel voorspelt. Daarnaast heeft Planck twee eerdere ontdekkingen, gedaan door zijn Amerikaanse voorganger WMAP, bevestigt. De gemiddelde temperatuur van het zuidelijke halfrond van de hemel blijkt iets lager te zijn dan die van het noordelijk halfrond. En op één plek bevindt zich een opvallend grote koele plek waar nog geen goede verklaring voor is. Afgezien van deze afwijkingen zijn de Planck-gegevens echter in zeer goede overeenstemming met het nogal eenvoudige heelalmodel waar astronomen al decennialang gebruik van maken. Op basis van die gegevens kan worden geconcludeerd dat het heelal voor 4,9 procent uit normale materie (sterren, sterrenstelsels) bestaat en voor 26,8 procent uit donkere materie – materie die niet waarneembaar is, maar wel aantrekkingskracht uitoefent. Dat laatste percentage ligt bijna een vijfde hoger dan eerdere schattingen. Het aandeel donkere energie, de geheimzinnige kracht die het heelal steeds sneller doet uitdijen, is navenant lager. Ten slotte hebben de Planck-gegevens ook een nieuwe waarde opgeleverd voor de Hubble-constante, het getal dat aangeeft hoe snel het heelal op dit moment uitdijt. Dat blijkt 67,15 kilometer per seconde per megaparsec te zijn: drie procent minder dan de huidige standaardwaarde. Ook lijkt het heelal iets ouder te zijn dan eerdere schattingen lieten zien: 13,82 miljard jaar.
Bron: Astronieuws
Cosmic microwave background seen by Planck
Wetenschappers hebben vandaag de meest gedetailleerde kaart van de kosmische achtergrondstraling – de 'afgekoelde' straling van de oerknal – gepresenteerd die ooit is gemaakt. De kaart is gebaseerd op gegevens van de Europese satelliet Planck. De kosmische achtergrondstraling is ontstaan toen het heelal nog maar 380.000 jaar oud was. Tot dat moment was de ruimte gevuld met een dichte 'soep' van protonen, elektronen en fotonen (licht) met een temperatuur van ongeveer 2700 °C. Toen de protonen en elektronen zich tot waterstofatomen verenigden, kreeg het licht vrij baan. Door de uitdijing van het heelal zijn deze lichtgolven uitgerekt tot microgolfstraling met een bijbehorende temperatuur van 2,7 graden boven het absolute nulpunt: ruim 270 graden onder nul. De kosmische achtergrondstraling vertoont minimale temperatuurfluctuaties die het gevolg zijn van kleine dichtheidsverschillen in de kosmische 'oersoep'. Uit deze dichtheidsverschillen zijn later de sterren en sterrenstelsels voortgekomen. Tot zover het standaardmodel, dat voorspelt dat de materie in het heelal op grote schaal gezien homogeen is verdeeld en de temperatuur van de kosmische achtergrondstraling in alle richtingen tot op 1/100.000 graad gelijk. Hoewel de nieuwe Planck-kaart in veel opzichten overeenkomt met wat astronomen op basis van dit standaardmodel verwachten, vertoont hij ook enkele subtiele kenmerken die daarvan afwijken. Een van de verrassende ontdekkingen is dat de fluctuaties in de kosmische achtergrondstraling op grote hoekschalen ongeveer tien procent zwakker zijn dan het standaardmodel voorspelt. Daarnaast heeft Planck twee eerdere ontdekkingen, gedaan door zijn Amerikaanse voorganger WMAP, bevestigt. De gemiddelde temperatuur van het zuidelijke halfrond van de hemel blijkt iets lager te zijn dan die van het noordelijk halfrond. En op één plek bevindt zich een opvallend grote koele plek waar nog geen goede verklaring voor is. Afgezien van deze afwijkingen zijn de Planck-gegevens echter in zeer goede overeenstemming met het nogal eenvoudige heelalmodel waar astronomen al decennialang gebruik van maken. Op basis van die gegevens kan worden geconcludeerd dat het heelal voor 4,9 procent uit normale materie (sterren, sterrenstelsels) bestaat en voor 26,8 procent uit donkere materie – materie die niet waarneembaar is, maar wel aantrekkingskracht uitoefent. Dat laatste percentage ligt bijna een vijfde hoger dan eerdere schattingen. Het aandeel donkere energie, de geheimzinnige kracht die het heelal steeds sneller doet uitdijen, is navenant lager. Ten slotte hebben de Planck-gegevens ook een nieuwe waarde opgeleverd voor de Hubble-constante, het getal dat aangeeft hoe snel het heelal op dit moment uitdijt. Dat blijkt 67,15 kilometer per seconde per megaparsec te zijn: drie procent minder dan de huidige standaardwaarde. Ook lijkt het heelal iets ouder te zijn dan eerdere schattingen lieten zien: 13,82 miljard jaar.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Maan en Vesta ondergingen zelfde kosmische bombardement
Scientists have now discovered that studying meteorites from the giant asteroid Vesta helps them understand the event known as the "lunar cataclysm," when a repositioning of the gas giant planets destabilized a portion of the asteroid belt and triggered a solar-system-wide bombardment. Image credit: NASA/GSFC/ASU/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA
Wetenschappers van NASA zijn erachter gekomen dat onze maan en de grote planetoïde Vesta zo’n vier miljard jaar geleden met eenzelfde soort meteorietenregen werden gebombardeerd. Dat levert nieuwe aanwijzingen op voor het onderzoek naar het vroege zonnestelsel. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Geoscience. De wetenschappers kwamen tot hun conclusie door maanstenen uit het Apollo-programma te vergelijken met op aarde gevonden meteorieten, waarvan is vastgesteld dat ze van Vesta af komen. Vesta is een van de grootste planetoïden van de planetoïdengordel die zich tussen Mars en Jupiter bevindt. Van de maan werd al gedacht dat ze ruwweg vier miljard jaar geleden een periode meemaakte waarin ze heftig werd bestookt door meteorieten die met hoge snelheid het oppervlak raakten. Nu blijkt door bestudering van Vesta-meteorieten in combinatie met computersimulaties, dat op dat moment ook op Vesta eenzelfde bombardement heeft plaatsgevonden. De verantwoordelijke voor dit bombardement kunnen Jupiter en Saturnus zijn. Zij zouden in de begindagen van het zonnestelsel veel dichter bij de zon hebben gestaan. Door een migratie naar de buitenste delen van het zonnestelsel, zo’n vier miljard jaar geleden, wisten ze waarschijnlijk een groot aantal objecten uit hun baan te stoten. Dit zorgde voor een, zo blijkt nu, zonnestelselwijd bombardement van planetoïden.
Bron: Astronieuws
Scientists have now discovered that studying meteorites from the giant asteroid Vesta helps them understand the event known as the "lunar cataclysm," when a repositioning of the gas giant planets destabilized a portion of the asteroid belt and triggered a solar-system-wide bombardment. Image credit: NASA/GSFC/ASU/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA
Wetenschappers van NASA zijn erachter gekomen dat onze maan en de grote planetoïde Vesta zo’n vier miljard jaar geleden met eenzelfde soort meteorietenregen werden gebombardeerd. Dat levert nieuwe aanwijzingen op voor het onderzoek naar het vroege zonnestelsel. Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Geoscience. De wetenschappers kwamen tot hun conclusie door maanstenen uit het Apollo-programma te vergelijken met op aarde gevonden meteorieten, waarvan is vastgesteld dat ze van Vesta af komen. Vesta is een van de grootste planetoïden van de planetoïdengordel die zich tussen Mars en Jupiter bevindt. Van de maan werd al gedacht dat ze ruwweg vier miljard jaar geleden een periode meemaakte waarin ze heftig werd bestookt door meteorieten die met hoge snelheid het oppervlak raakten. Nu blijkt door bestudering van Vesta-meteorieten in combinatie met computersimulaties, dat op dat moment ook op Vesta eenzelfde bombardement heeft plaatsgevonden. De verantwoordelijke voor dit bombardement kunnen Jupiter en Saturnus zijn. Zij zouden in de begindagen van het zonnestelsel veel dichter bij de zon hebben gestaan. Door een migratie naar de buitenste delen van het zonnestelsel, zo’n vier miljard jaar geleden, wisten ze waarschijnlijk een groot aantal objecten uit hun baan te stoten. Dit zorgde voor een, zo blijkt nu, zonnestelselwijd bombardement van planetoïden.
Bron: Astronieuws
Ster VY CMa is omgeven door 'sunblock'
The dusty nebula surrounding VY CMa. Credits: Molecule symbols: CDMS/T. Kamiński, Background image: NASA/ESA and R. Humphreys (University of Minnesota) (Click for higher resolution!)
Een internationaal team van astronomen heeft ontdekt dat de stofnevel rond de ster VY Canis Majoris (VY CMa) twee soorten titaniumoxide bevat. VY CMa is een koele, rode ster - zeker duizend keer zo groot als onze zon – die het explosieve einde van zijn leven nadert. VY CMa is bezig om grote hoeveelheden materie uit te stoten. Vermoed wordt dat deze uitstoot voor rekening komt van een hevige sterrenwind, zoals ook onze zon die in veel zwakkere vorm produceert. Onduidelijk is echter nog welk fysisch proces hierachter zit en waarom de resulterende stofnevel zo onregelmatig van vorm is. Met een submillimetertelescoop – een soort radiotelescoop – op Hawaï is vastgesteld dat de stofnevel rond VY CMa rijk is aan titaniumoxide en titaniumdioxide. Moleculen zenden vooral op submillimetergolflengten karakteristieke straling uit die kan worden gebruikt om de verschillende molecuulsoorten te identificeren. Titaniumdioxide is een witte stof die op aarde verschillende toepassingen kent: het is onder meer een bestanddeel van zonnebrandcrèmes. Op theoretische gronden werd al vermoed dat sterren met een lage oppervlaktetemperatuur, zoals VY CMa, grote hoeveelheden titaniumoxide produceren. Tot nu toe was het echter niet gelukt om ook titaniumdioxide bij zo'n ster aan te tonen. Omdat titaniumoxiden waarschijnlijk een belangrijke rol spelen bij de vorming van stofdeeltjes, kunnen waarnemingen als deze het onderzoek van stofnevels rond sterren als VY CMa verder vooruithelpen.
Bron: Astronieuws
The dusty nebula surrounding VY CMa. Credits: Molecule symbols: CDMS/T. Kamiński, Background image: NASA/ESA and R. Humphreys (University of Minnesota) (Click for higher resolution!)
Een internationaal team van astronomen heeft ontdekt dat de stofnevel rond de ster VY Canis Majoris (VY CMa) twee soorten titaniumoxide bevat. VY CMa is een koele, rode ster - zeker duizend keer zo groot als onze zon – die het explosieve einde van zijn leven nadert. VY CMa is bezig om grote hoeveelheden materie uit te stoten. Vermoed wordt dat deze uitstoot voor rekening komt van een hevige sterrenwind, zoals ook onze zon die in veel zwakkere vorm produceert. Onduidelijk is echter nog welk fysisch proces hierachter zit en waarom de resulterende stofnevel zo onregelmatig van vorm is. Met een submillimetertelescoop – een soort radiotelescoop – op Hawaï is vastgesteld dat de stofnevel rond VY CMa rijk is aan titaniumoxide en titaniumdioxide. Moleculen zenden vooral op submillimetergolflengten karakteristieke straling uit die kan worden gebruikt om de verschillende molecuulsoorten te identificeren. Titaniumdioxide is een witte stof die op aarde verschillende toepassingen kent: het is onder meer een bestanddeel van zonnebrandcrèmes. Op theoretische gronden werd al vermoed dat sterren met een lage oppervlaktetemperatuur, zoals VY CMa, grote hoeveelheden titaniumoxide produceren. Tot nu toe was het echter niet gelukt om ook titaniumdioxide bij zo'n ster aan te tonen. Omdat titaniumoxiden waarschijnlijk een belangrijke rol spelen bij de vorming van stofdeeltjes, kunnen waarnemingen als deze het onderzoek van stofnevels rond sterren als VY CMa verder vooruithelpen.
Bron: Astronieuws
Planetoïde-inslag leidde mogelijk toch tot 'vuurstorm'
Een nieuwe analyse van de omstandigheden na de inslag van een tien kilometer grote planetoïde in Mexico, 66 miljoen jaar geleden, wijst erop dat deze werd gevolgd door een wereldwijde vuurstorm waarbij alle struiken en bomen zouden zijn verbrand en acht op de tien soorten op aarde uitstierven. Modelberekeningen door wetenschappers van de universiteit van Colorado laten zien dat bij de inslag kolossale hoeveelheden verdampt gesteente de aardatmosfeer uit werden geblazen. Bij het terugvallen naar de aarde zou dit materiaal de hoge atmosfeer hebben verhit tot een temperatuur van ongeveer 1500 graden Celsius. Hierdoor fungeerde de atmosfeer urenlang als een roodgloeiende grill die alles wat zich niet ondergronds of onderwater bevond roosterde. Het idee dat de inslag werd gevolgd door catastrofale branden is niet nieuw. Er was echter twijfel over ontstaan, omdat er in 66 miljoen jaar oude sedimenten weinig roet en houtskool wordt aangetroffen. De nieuwe analyse laat zien dat dit schijnbare tekort het gevolg is van variaties in de snelheid waarmee de sedimenten werden gevormd. Als daarvoor wordt gecorrigeerd, blijkt de betreffende laag juist een overschot aan houtskool te bevatten.
Bron: Astronieuws
Een nieuwe analyse van de omstandigheden na de inslag van een tien kilometer grote planetoïde in Mexico, 66 miljoen jaar geleden, wijst erop dat deze werd gevolgd door een wereldwijde vuurstorm waarbij alle struiken en bomen zouden zijn verbrand en acht op de tien soorten op aarde uitstierven. Modelberekeningen door wetenschappers van de universiteit van Colorado laten zien dat bij de inslag kolossale hoeveelheden verdampt gesteente de aardatmosfeer uit werden geblazen. Bij het terugvallen naar de aarde zou dit materiaal de hoge atmosfeer hebben verhit tot een temperatuur van ongeveer 1500 graden Celsius. Hierdoor fungeerde de atmosfeer urenlang als een roodgloeiende grill die alles wat zich niet ondergronds of onderwater bevond roosterde. Het idee dat de inslag werd gevolgd door catastrofale branden is niet nieuw. Er was echter twijfel over ontstaan, omdat er in 66 miljoen jaar oude sedimenten weinig roet en houtskool wordt aangetroffen. De nieuwe analyse laat zien dat dit schijnbare tekort het gevolg is van variaties in de snelheid waarmee de sedimenten werden gevormd. Als daarvoor wordt gecorrigeerd, blijkt de betreffende laag juist een overschot aan houtskool te bevatten.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Komeet vormt geen bedreiging voor Marsprogramma
De komeet die in oktober 2014 op Mars zou kunnen inslaan, vormt volgens NASA-wetenschappers geen grote bedreiging voor het onderzoeksprogramma op en rond de planeet. Wel zou zo'n inslag meetbare gevolgen kunnen hebben voor de planeet zelf. Eind februari bleek dat de recent ontdekte komeet C/2013 A1 (Siding Spring) op 19 oktober 2014 op een afstand van ruim 100.000 kilometer langs Mars zal scheren. De onzekerheid in dit getal is echter nog dermate groot, dat een botsing niet helemaal kan worden uitgesloten. De kans daarop wordt geschat op 0,05 procent: het is dus zeer onwaarschijnlijk dat het tot een inslag komt. Komeet C/2013 A1 is waarschijnlijk één tot drie kilometer groot en stormt met een snelheid van ongeveer 56 kilometer per seconde op Mars af. Als het tot een botsing zou komen, zou daarbij een hoeveelheid energie vrijkomen die 80 miljoen keer groter is dan bij de explosie van de meteoriet boven Tsjeljabinsk. Als gevolg hiervan zou veel stof, zand en waterdamp de ijle Marsatmosfeer in worden geblazen, wat tot warmere en vochtigere omstandigheden kan leiden. Voor de Marsvoertuigen Opportunity en Curiosity zouden de gevolgen van een inslag beperkt zijn. Wel zou de energie-opbrengst van de zonnepanelen van Opportunity sterk dalen. Curiosity heeft dat probleem niet: die werkt op kernenergie. Overigens is ook een nipte misser heel interessant. De komeet wordt dan helder genoeg om met de camera's van Marsvoertuigen en -orbiters te kunnen worden vastgelegd. Ook zou de komeetpassage gepaard kunnen gaan met een meteorenregen en poollichtachtige verschijnselen. Voor de nieuwe Marssonde MAVEN, die in november van dit jaar wordt gelanceerd, komt de komeet overigens net een paar weken te vroeg. MAVEN moet weliswaar al eind september 2014 bij Mars aankomen, maar is pas een maand later bedrijfsklaar.
Bron: Astronieuws
De komeet die in oktober 2014 op Mars zou kunnen inslaan, vormt volgens NASA-wetenschappers geen grote bedreiging voor het onderzoeksprogramma op en rond de planeet. Wel zou zo'n inslag meetbare gevolgen kunnen hebben voor de planeet zelf. Eind februari bleek dat de recent ontdekte komeet C/2013 A1 (Siding Spring) op 19 oktober 2014 op een afstand van ruim 100.000 kilometer langs Mars zal scheren. De onzekerheid in dit getal is echter nog dermate groot, dat een botsing niet helemaal kan worden uitgesloten. De kans daarop wordt geschat op 0,05 procent: het is dus zeer onwaarschijnlijk dat het tot een inslag komt. Komeet C/2013 A1 is waarschijnlijk één tot drie kilometer groot en stormt met een snelheid van ongeveer 56 kilometer per seconde op Mars af. Als het tot een botsing zou komen, zou daarbij een hoeveelheid energie vrijkomen die 80 miljoen keer groter is dan bij de explosie van de meteoriet boven Tsjeljabinsk. Als gevolg hiervan zou veel stof, zand en waterdamp de ijle Marsatmosfeer in worden geblazen, wat tot warmere en vochtigere omstandigheden kan leiden. Voor de Marsvoertuigen Opportunity en Curiosity zouden de gevolgen van een inslag beperkt zijn. Wel zou de energie-opbrengst van de zonnepanelen van Opportunity sterk dalen. Curiosity heeft dat probleem niet: die werkt op kernenergie. Overigens is ook een nipte misser heel interessant. De komeet wordt dan helder genoeg om met de camera's van Marsvoertuigen en -orbiters te kunnen worden vastgelegd. Ook zou de komeetpassage gepaard kunnen gaan met een meteorenregen en poollichtachtige verschijnselen. Voor de nieuwe Marssonde MAVEN, die in november van dit jaar wordt gelanceerd, komt de komeet overigens net een paar weken te vroeg. MAVEN moet weliswaar al eind september 2014 bij Mars aankomen, maar is pas een maand later bedrijfsklaar.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Saturnus is een soort 'antiekwinkel'
Een nieuwe analyse van gegevens die verzameld zijn door de ruimtesonde Cassini wijst erop dat de manen en ringen van Saturnus licht versleten overblijfselen zijn uit de begintijd van het zonnestelsel. Hoewel hun oppervlakken sporen van recente 'vervuiling' vertonen, zijn deze objecten meer dan vier miljard jaar oud. Onderzoek met een van de spectrometers van Cassini heeft uitgewezen dat de kleurverschillen die de ringen en manen vertonen doorgaans heel oppervlakkig zijn. Ook is vastgesteld dat ze heel veel bevroren water bevatten – te veel om pas in recente tijden door kometen te zijn aangeleverd. Hieruit leiden de onderzoekers af dat het ijs van de ringen en manen van Saturnus al kort na de geboorte van het zonnestelsel is gevormd. De verschillende kleuren die de ringdeeltjes en manen vertonen, hangen samen met hun locatie binnen het Saturnusstelsel. Zo hebben de binnenste ringdeeltjes en manen een witte coating van waterijs, die door de ijsfonteinen van de maan Enceladus wordt aangeleverd. De rode tint van de verder naar buiten gelegen manen wordt toegeschreven aan stof dat afkomstig is van de maan Phoebe – een buitenbeentje in het Saturnusstelsel dat waarschijnlijk afkomstig is uit de Kuipergordel.
Bron: Astronieuws
Een nieuwe analyse van gegevens die verzameld zijn door de ruimtesonde Cassini wijst erop dat de manen en ringen van Saturnus licht versleten overblijfselen zijn uit de begintijd van het zonnestelsel. Hoewel hun oppervlakken sporen van recente 'vervuiling' vertonen, zijn deze objecten meer dan vier miljard jaar oud. Onderzoek met een van de spectrometers van Cassini heeft uitgewezen dat de kleurverschillen die de ringen en manen vertonen doorgaans heel oppervlakkig zijn. Ook is vastgesteld dat ze heel veel bevroren water bevatten – te veel om pas in recente tijden door kometen te zijn aangeleverd. Hieruit leiden de onderzoekers af dat het ijs van de ringen en manen van Saturnus al kort na de geboorte van het zonnestelsel is gevormd. De verschillende kleuren die de ringdeeltjes en manen vertonen, hangen samen met hun locatie binnen het Saturnusstelsel. Zo hebben de binnenste ringdeeltjes en manen een witte coating van waterijs, die door de ijsfonteinen van de maan Enceladus wordt aangeleverd. De rode tint van de verder naar buiten gelegen manen wordt toegeschreven aan stof dat afkomstig is van de maan Phoebe – een buitenbeentje in het Saturnusstelsel dat waarschijnlijk afkomstig is uit de Kuipergordel.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Komeet ISON onder de loep genomen
Amerikaanse astronomen hebben met behulp van de satelliet Swift onderzoek gedaan van de komeet C/2012 S1 (ISON). Deze in september 2012 ontdekte komeet zou eind dit jaar wel eens een heldere verschijning aan de hemel kunnen worden. Tijdens de waarnemingen was de komeet nog bijna vijfmaal zover van de zon verwijderd als de aarde. Net als alle kometen is ISON een flinke brok van bevroren gassen, vermengd met stof. Bij nadering van de zon begint het ijs te verdampen en verliest de komeet massa. Als gevolg hiervan vormt zich een grote wolk van stof en waterdamp rond de komeet, de coma, die onder invloed van de zonnestraling kan uitwaaieren tot een vele miljoenen kilometers lange 'staart'. De beelden van de ultraviolet/optische telescoop van Swift hebben de astronomen in staat gesteld om een schatting te maken van de hoeveelheid waterdamp en stof die de komeet momenteel uitstoot. En daaruit kon weer worden afgeleid hoe groot de kern van de komeet ongeveer is. Uit de waarnemingen blijkt dat ISON in januari en februari 50 ton stof per minuut verloor. Het verlies aan water was veel geringer: slechts 60 kilogram per minuut. Dat wijst erop dat de verdamping van het bevroren water in de komeet op het moment van de waarnemingen nog niet goed op gang was gekomen. De waargenomen stofproductie wordt vooral toegeschreven aan de verdamping van vluchtigere stoffen, zoals bevroren koolmonoxide en kooldioxide. Uit de waargenomen uitstoot van waterdamp en stof leiden de astronomen af dat komeet ISON ongeveer vijf kilometer groot is. Dat is een normale omvang voor een komeet. Hoe ISON zich verder zal ontwikkelen, is een kwestie van afwachten. Op 28 november van dit jaar zal hij op een afstand van ruim 1 miljoen kilometer langs de zon scheren. De komeet kan dan zoveel waterdamp en stof verliezen dat hij gemakkelijk te zien zal zijn met het blote oog. Menig komeet kan de optimistische verwachtingen echter niet waarmaken.
Bron: Astronieuws
Amerikaanse astronomen hebben met behulp van de satelliet Swift onderzoek gedaan van de komeet C/2012 S1 (ISON). Deze in september 2012 ontdekte komeet zou eind dit jaar wel eens een heldere verschijning aan de hemel kunnen worden. Tijdens de waarnemingen was de komeet nog bijna vijfmaal zover van de zon verwijderd als de aarde. Net als alle kometen is ISON een flinke brok van bevroren gassen, vermengd met stof. Bij nadering van de zon begint het ijs te verdampen en verliest de komeet massa. Als gevolg hiervan vormt zich een grote wolk van stof en waterdamp rond de komeet, de coma, die onder invloed van de zonnestraling kan uitwaaieren tot een vele miljoenen kilometers lange 'staart'. De beelden van de ultraviolet/optische telescoop van Swift hebben de astronomen in staat gesteld om een schatting te maken van de hoeveelheid waterdamp en stof die de komeet momenteel uitstoot. En daaruit kon weer worden afgeleid hoe groot de kern van de komeet ongeveer is. Uit de waarnemingen blijkt dat ISON in januari en februari 50 ton stof per minuut verloor. Het verlies aan water was veel geringer: slechts 60 kilogram per minuut. Dat wijst erop dat de verdamping van het bevroren water in de komeet op het moment van de waarnemingen nog niet goed op gang was gekomen. De waargenomen stofproductie wordt vooral toegeschreven aan de verdamping van vluchtigere stoffen, zoals bevroren koolmonoxide en kooldioxide. Uit de waargenomen uitstoot van waterdamp en stof leiden de astronomen af dat komeet ISON ongeveer vijf kilometer groot is. Dat is een normale omvang voor een komeet. Hoe ISON zich verder zal ontwikkelen, is een kwestie van afwachten. Op 28 november van dit jaar zal hij op een afstand van ruim 1 miljoen kilometer langs de zon scheren. De komeet kan dan zoveel waterdamp en stof verliezen dat hij gemakkelijk te zien zal zijn met het blote oog. Menig komeet kan de optimistische verwachtingen echter niet waarmaken.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
Magatama'-stelsel blijkt zwaartekrachtslens
Een merkwaardig kommavormig sterrenstelsel blijkt in werkelijhkheid een zogeheten gravitatielens te zijn. Japanse onderzoekers ontdekten het stelsel (LAE221724+001716) op foto's die gemaakt zijn met de SuprimeCam-camera van de 8,3 meter Subaru-telescoop op Mauna Kea, Hawaii. De vorm van het stelsel doet denken aan het Japanse Magatama-amulet; het stelsel kreeg dan ook de bijnaam 'Magatama-stelsel'. Nader onderzoek heeft uitgewezen dat er in werkelijkheid sprake is van twee sterrenstelsels die in vrijwel exact dezelfde richting worden gezien. Het bovenste stelsel bevindt zich op een afstand van 11,6 miljard lichtjaar; het onderste op 9,9 miljard lichtjaar. Het voorgrondstelsel is relatief klein; het bevat slechts één procent van de massa van ons eigen Melkwegstelsel. De resultaten zijn gepubliceerd in The Astrophysical Journal. De (relatief geringe) zwaartekracht van het voorgrondstelsel veroorzaakt een geringe vervorming en een versterking van ca. 20 procent van het beeld van het achtergrondstelsel. De ioniserende straling van het Magatama-stelsel (zogeheten Lyman-alfa straling; de afkorting LAE staat voor Lyman Alpha Emitter) blijkt niet van het achtergrondstelsel afkomstig te zijn, maar van het voorgrondstelsel, waarin grote hoeveelheden nieuwe sterren worden geboren.
Bron: Astronieuws
Een merkwaardig kommavormig sterrenstelsel blijkt in werkelijhkheid een zogeheten gravitatielens te zijn. Japanse onderzoekers ontdekten het stelsel (LAE221724+001716) op foto's die gemaakt zijn met de SuprimeCam-camera van de 8,3 meter Subaru-telescoop op Mauna Kea, Hawaii. De vorm van het stelsel doet denken aan het Japanse Magatama-amulet; het stelsel kreeg dan ook de bijnaam 'Magatama-stelsel'. Nader onderzoek heeft uitgewezen dat er in werkelijkheid sprake is van twee sterrenstelsels die in vrijwel exact dezelfde richting worden gezien. Het bovenste stelsel bevindt zich op een afstand van 11,6 miljard lichtjaar; het onderste op 9,9 miljard lichtjaar. Het voorgrondstelsel is relatief klein; het bevat slechts één procent van de massa van ons eigen Melkwegstelsel. De resultaten zijn gepubliceerd in The Astrophysical Journal. De (relatief geringe) zwaartekracht van het voorgrondstelsel veroorzaakt een geringe vervorming en een versterking van ca. 20 procent van het beeld van het achtergrondstelsel. De ioniserende straling van het Magatama-stelsel (zogeheten Lyman-alfa straling; de afkorting LAE staat voor Lyman Alpha Emitter) blijkt niet van het achtergrondstelsel afkomstig te zijn, maar van het voorgrondstelsel, waarin grote hoeveelheden nieuwe sterren worden geboren.
Bron: Astronieuws
Bekijk het van de zonnige kant, de meeste regen valt naast je.
