Winter discussietopic 2021-2022
Zorgt Amerika voor recordwarme jaarwisseling?
Terugblik LMG tijdens kerstLMG = LuftMassGrenze, een duidelijke begrenzing tussen twee luchtsoorten. Dit is gewoon een fraaie term uit het Duits.
Tijdens de kerstdagen zagen we een temperatuursverschil van maarliefst 13 graden over de Benelux. In het noordoosten (tegen de Duitse grens) was het in de ochtend van 2de kerstdag circa -8°C. Aan de andere kant was het aan de Franse grens +5°C.
De modellen hadden al wel enige tijd in de gaten dat er een grens tussen de luchtsoorten in onze omgeving zou komen. De modellen berekenden de grens echter eerst volledig ten zuiden, waardoor wij na 21 december de winter in zouden duiken. Later kwamen de opties dat de grens op 23 december naar het noorden zou verschuiven, en we 23-24 december (of langer) in de zachte lucht zouden vertoeven.
Uiteindelijk kwam naar voren dat de grens weer over zuidelijk Benelux zou komen te liggen tijdens de kerstdagen (of daarna). Pas last-minute werd duidelijk dat de grens toch (definitief) ten noorden kwam te liggen ná de kerst.
In de pluimen zien we dit geschommel duidelijk terug:
De verwachtingen voor kerst gingen letterlijk alle kanten op! Hier is waarom het pas kort voor kerst duidelijk werd dat het koud in plaats van warm ging worden: https://t.co/CNxYAC7IgU pic.twitter.com/HX9ekJIs7O
— Lars van Galen (@LarsGalen) December 24, 2021
In Duitsland (groter land natuurlijk) was het verschil nog duidelijker, en was er bijna 25°C verschil tussen -18,9°C (sneeuwdek en heldere condities) en +5,5°C (zachte lucht en bewolkt). Zo'n groot verschil zien ze in Duitsland niet vaak. Sidenote: dit verschil komt echter niet in de buurt bij de sneeuwstorm van 1979, toen was er binnen 100 km sprake van een 25°C verschil. Bizar! (Temperatuurkaart Kachelmannwetter).
Now that's an air mass boundary! A #temperature difference of about 25 Kelvin is rarely seen in #Germany. #Winter #Weather pic.twitter.com/u03kQQONPr
— Adrian Leyser (@TheNimbus) December 26, 2021
Christmas brought a few cold records in northern Germany. Approaching the last days of 2021, a wave of record-breaking warmth will go trough Europe, starting in Spain and France.
— Thijs (@ThijsSmink) December 29, 2021
Look it up yourself: https://t.co/ECFE4zFSet pic.twitter.com/e1GTZQxkbV
Maar je weet wat ze zeggen over Amerika: big, bigger, biggest!
Het temperatuursverschil wat we in de Benelux en Duitsland zagen is nog peanuts vergeleken met de immense verschillen in temperatuur in Amerika. In Amerika (grotere afstand natuurlijk) werd het in Zuidwest-Canada circa -25 à -30°C. Tegelijk was het in Texas 33°C. Hierdoor regende het in het zuiden van de VS warmterecords (30°C in december is daar zeer uitzonderlijk), terwijl rond Vancouver enkele kouderecords verbroken werden.
Our European extremes are no match for the extraordinary contrasts in North America though.
— Scott Duncan (@ScottDuncanWX) December 26, 2021
Truly astonishing and breaking many records. pic.twitter.com/mcXDTDOryO
(6/n) we can account for non-normal temperature distributions & extremes by looking at percentile rankings.
— Tomer Burg (@burgwx) December 28, 2021
Now looking at our features of interest:
1. AK: record warm
2. SW Canada: 0.5th percentile
3. Texas: record warm
4. Nunavut: 99.5th percentile pic.twitter.com/rlatPrzQtY
Meanwhile in the USA, exceptional december heat is breaking many records in the Midwest and South. In contrast, there are a few cold records around Vancouver.
— Thijs (@ThijsSmink) December 29, 2021
Animation from: https://t.co/Z0nxbembwE pic.twitter.com/xXX5O9NFQb
Wat maakt dit temperatuursverschil uit?
De straalstroom is een versnelling van de wind in west > oostrichting op hoogte (circa 9 km), deze versnelling wordt veroorzaakt door temperatuursverschillen tussen noord & zuid. Als de contrasten in temperatuur groot zijn, dan wakkert de straalstroom aan. Een straalstroom kan dan een westcirculatie brengen. Hier zien we het grote temperatuursverschil in de VS terugkomen (bijna 60°C).
Jet stream and temperature in the lower atmosphere side-by-side
— Scott Duncan (@ScottDuncanWX) December 27, 2021
It's all connected. pic.twitter.com/Cx4g5QmA9v
Boven de VS zien we een zonalisering van de straalstroom, de wind gaat sterker van west naar oost blazen. Hierdoor komen we in Europa aan de warrme zijde van een hogedrukrug. De contrasten in temperatuur rond de kerst in de VS (C=cold, W=warm) leiden tot een zeer strakke straalstroom die de westcirculatie tot aan de westrand van Europa brengt. Boven Europa draait de westenwind naar een zuid- zuidwestenwind door een stevige hogedrukrug. Warme lucht kan hierdoor helemaal van de Canarische eilanden tot de Benelux doordringen. Kijken we iets verder zouden we zelfs kunnen stellen dat de zachte lucht tijdens de jaarwisseling afkomstig is van het Caribisch gebied.
Bij Alaska vinden we overigens een recordhoge geopotentiale hoogte, hierdoor is het in Alaska ook extreem warm. Boven Europa bouwt zich ook een sterke rug. Zachte lucht kan tot de Noordzee doordringen.
Om de route van de zachte lucht te herleiden heb ik de totale waterinhoud gebruikt. Lucht in de tropen (warm) kan veel water bevatten. In contrast, de lucht in onze omgeving bevat veel minder water. De lucht in de tropen kan soms wel 10x zoveel water bevatten. Hierdoor zijn tropische regenbuien vaak direct heviger.
Vaak ligt de tropische lucht gevangen tussen gordels van hogedruk (hadley cel, bijvoorbeeld de hogedruk boven de Sahara). Af en toe vindt de vochtige lucht een zwakke plek in de gordel van hogedruk, en overstroomt deze lucht met hoge vochtinhoud naar het noorden. In dit geval gebeurt dit dus in het Caribisch gebied, het stroomt naar het oosten weg om ter hoogte van de Azoren naar het noorden af te buigen. Dit noemen we een "atmosferische rivier".
Helaas had https://apps.ecmwf.int/webapps/opencharts/ een storing, we moeten het even met screenshots doen. Met pijlen zie je de "atmosferische rivieren vanaf de tropen naar het zuiden en noorden wegstromen.
Uiteindelijk komt deze atmosferische rivier die een continue stroom van vocht kan leveren aan rond Groot-Brittannië. Het zou mij dan ook niet verbazen als we in Wales en West-Engeland weer enkele overstromingen gaan zien, regionaal valt 100-120 mm in minder dan een week tijd.
Hieronder zie je hoe zo'n atmosferische rivier eruit ziet op de weerkaart. Vaak loopt deze parallel aan een front. Boven de oceaan merk je er nog weinig van, maar als de lucht moet stijgen (middelgebergte in Groot-Brittannië) kan er langdurig zware neerslag vallen.
Het weer in de Benelux tijdens de jaarwisseling
In tegenstelling tot Groot-Brittannië zitten wij aan de drogere zijde. We zien binnen de Benelux nog wel een klein verschil tussen noord en zuid. Het zuiden ligt dichter bij de rug van hogedruk, dus is het daar wat vaker droog.
Tijdens de jaarwisseling passeert precies de as van de rug van hogedruk. Hierdoor neemt de wind in de nacht van de jaarwisseling af. De bewolking is vrij dik, en ik sluit wat motregen helaas niet uit. De meest zachte lucht passeert ook net tijdens de jaarwisseling. In de nacht van de jaarwisseling wordt het waarschijnlijk 9 tot 12°C. Op oudjaars- en nieuwjaarsdag kan de temperatuur mogelijk stijgen tot 14°C.
Het NL-record staat op naam van 2017, toen werd het in Arcen op 31 december 14,5°C. Voor 1 januari staat het record op naam van 1916, met 14,2°C in Vlissingen. Een landelijk dagrecord wordt dus kantje-boord, maar er zullen zeker een paar stations zijn met een eigen record.
De temperatuur ligt met 10-14 graden ruim 6-8 graden boven de norm van 5°C. Kijken we naar de minima, dan zien we dat die ruim 10°C boven de norm (0°C) liggen.
Meteo-agenda komende week
Hier een lijstje van opvallende zaken te volgen voor de Benelux. Deze lijst is opgesteld op basis van Harmonie & Arome voor de korte termijn (48 uur), en op basis van EC en GFS voor één week vooruit. De lijst gaat t/m 5 januari. De runs van de afgelopen 24 uur zijn gebruikt.
| 30-31 december | 13-14°C in Vlaanderen & Zuid-NL | Harmonie & Arome |
| 30-31 december | 60 - 75 km/u windstoten Noordwest-NL | Harmonie & Arome |
| 2 januari | 60 - 80 km/u windstoten Noord-NL | GFS00, GFS06, EC00 |
| 2-3 januari | 60 - 75 km/u windstoten Zuid-NL | EC12 |
| 4 januari | Venijnig lagedrukgebied (Storm, sneeuw) | GFS06, EC12 |
| 5 januari | Winterse buien | GFS00, GFS06, GFS12, EC12 |
Fijne donderdag! | Gewijzigd: 30 december 2021, 00:32 uur, door Thijs.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Agenda vol met regen en windstoten: onstuimig weer op komst
Hier een agenda waarin alle opmerkelijkheden van de modellen van de afgelopen 24 uur staan. De agenda loopt t/m 8 januari.| 1 januari | 14-15°C in Vlaanderen & Zuid-NL | Waarnemingen |
| 2 januari (Ochtend) | Stevige regenval Noord-NL (5-10 mm) | Arome & Harmonie |
| 2 januari (Middag) | 60 - 85 km/u windstoten Noordwest-NL | Harmonie |
| 2 januari (Avond) | Buien met lokaal onweer (5-20 mm) 60 - 85 km/u windstoten Zuid-NL | Arome & Harmonie |
| 3 januari | 50 - 65 km/u windstoten, stevige wind | EC & GFS |
| Vanaf 4 januari | Vele vele verschillen in modellen |
Ik splits ze nu uit per model (EC en GFS oper runs van de afgelopen 24 uur). Als ik ze allemaal zoals hierboven neer zou zetten, wordt het een chaos. Er zijn veel overeenkomsten in de modellen, maar over andere gevallen is nog grote spreiding. Welke modelrun heeft jouw favoriete reeks gebeurtenissen?
| Menu EC12 31 dec. | Vanaf 4 januari |
| 4 januari | Stevige regenval Vlaanderen & Zuid-NL (10 - 30 mm) |
| 5 januari | Winterse buien Noord-NL 60 - 95 km/u windstoten kust NL (8 bft kust) |
| 6 januari (avond) | Sneeuwkans Oost-NL (1-5 cm) 60 - 95 km/u windstoten kust NL |
| 8 januari (avond) | 60 - 95 km/u windstoten hele Benelux |
| Menu EC00 1 jan. | Vanaf 4 januari |
| 4 januari | Stevige regenval hele Benelux (5 - 30 mm) |
| 5 januari | Winterse buien Noord-NL 60 - 85 km/u windstoten kust NL |
| 6 januari (avond) | Sneeuwkans Oost-NL (0-1 cm) 60 - 95 km/u windstoten kust NL (8 bft kust) |
| 7 januari | Winterse buien hele Benelux |
| 8 januari (avond) | 75 - 100 km/u windstoten hele Benelux (8 bft kust) |
| Menu GFS18 31 dec. | Vanaf 4 januari |
| 4 januari | Stevige regenval hele Benelux (5 - 15 mm) Winterse buien Noord-NL |
| 5 januari (ochtend) | Winterse buien Noord-NL 60 - 85 km/u windstoten Noord-NL |
| 6 januari (middag) | 60 - 75 km/u windstoten kust NL |
| 8 januari (avond) | 70 - 95 km/u windstoten hele Benelux (8 bft kust) |
| Menu GFS00 1 jan. | Vanaf 4 januari |
| 4 januari | Sneeuwkans Noord-NL & West-NL (2 - 10 cm) 60 - 85 km/u windstoten Vlaanderen (8 bft BE-kust) |
| 5 januari (ochtend) | Winterse buien Vlaanderen & Zuidwest-NL 60 - 75 km/u windstoten Noordwest-NL (8 bft NL-kust) |
| 7 januari (nacht) | Sneeuwkans Oost-NL (0 - 1 cm) 60 - 85 km/u windstoten hele Benelux |
| 8 januari (avond) | Sneeuwkans Noordoost-NL (0 - 1 cm) 80 - 100 km/u windstoten hele Benelux (9 bft kust) |
| Menu GFS06 1 jan. | Vanaf 4 januari |
| 4 januari | Sneeuwkans hele Benelux (0 -3 cm) 60 - 85 km/u windstoten Vlaanderen (8 bft BE-kust) |
| 5 januari (ochtend) | Winterse buien Noord-NL & Oost-NL 60 - 85 km/u windstoten Noord-NL (8 bft NL-kust) |
| 7 januari (ochtend) | Sneeuwkans Oost-NL (0 - 1 cm) 60 - 75 km/u windstoten aan kust |
| 8 januari (avond) | 70 - 95 km/u windstoten hele Benelux (8 bft kust) |
| Menu GFS12 1 jan. | Vanaf 4 januari |
| 4 januari (middag) | Sneeuwkans Vlaanderen (0 - 2 cm) Winterse buien Noord-NL |
| 5 januari (ochtend) | Winterse buien Noord-NL & Oost-NL 60 - 85 km/u windstoten Noord-NL (8 bft NL-kust) |
| 6 januari (avond) | 60 - 75 km/u windstoten aan kust |
| 7 januari (ochtend) | 60 - 75 km/u windstoten aan kust |
| 8 januari (avond) | Sneeuwkans Oost-NL (0 - 1 cm) 80 - 110 km/u windstoten hele Benelux (9 bft kust) |
Ik pik er nu een paar tussenuit, om nader te bespreken.
Windstoten en pittige buien - zondag 2 januari
Morgenmiddag trekt over het uiterste noorden een trog. In de avond trekt een CAD (Cold Air Development) over het land. Deze CAD ontwikkeld zich tot een klein laagje, ten zuiden van dit laagje ligt een windveld met enige tijd windkracht 5 à 6. Windstoten kunnen fors uithalen, aan de Zeeuwse kust mogelijk tot 100 km/u. In het binnenland tot 90 km/u.
Allereerst de trog over het noorden. Hieruit valt in het noorden in de vroege ochtend enige tijd neerslag, daarna wordt het droger. In totaal kan er al circa 10 mm vallen, deze neerslag is niet gelijk verdeelt omdat de trog enige tijd blijft "slepen" over dezelfde gebieden. De meeste neerslag valt in een strook van west naar oost (ergens door Groningen/Friesland).
Vanaf komende nacht neemt de wind geleidelijk toe. Het hoogtepunt in windsterkte wordt bereikt morgen in de middag. Er kunnen 50-70 km/u windstoten voorkomen.
CAD in de avond
In Arome blijft de wind dan op dezelfde kracht doorwaaien. Rond middernacht zijn er boven het zuiden enkele buien waarbij de windstoten extra hard kunnen uithalen, lokaal naar 75 - 85 km/u. Ook maandag 3 januari kent een vrij harde wind.
In Harmonie neemt de wind in de namiddag juist af, en hebben we in de late avond een aparte nieuwe windpiek in het zuiden en midden. In het noorden blijft de wind op een lager pitje waaien. In het zuiden en midden kan de wind op buien lokaal uithalen tot 80 - 100 km/u.
Dan naar de neerslag rond de CAD. De neerslag trekt zondagavond over het land, hierbij kan lokaal een klap onweer voorkomen. Bij Harmonie zijn de buien allemaal iets beter georganiseerd dan bij Arome. Bij Harmonie heeft de CAD ook bijna een aparte kleine lagedrukkern. Bij Arome zou ik de CAD zelfs eerder een trog noemen.
Bij de CAD forsere buien, de kans op onweer is groter, ook boven land. CAPE waarden dan in het algemeen tussen 400 en 700 J/kg. Schering ongeveer 30 kn. Enkele goed georganiseerde multicellen zijn mogelijk. Veel wind op lage hoogte wat dus aanleiding kan geven tot zware windstoten.
De meest actieve buien komen waarschijnlijk rond Midden-Nederland uit.
Eerder W. in t Erland (Winterland)
Citaat van Noorderzon, zondag 2 januari 2022, 11:40 uur
Kan iemand die enorme verschillen verklaren?
Welke enorme verschillen? Pluimen zijn vrij vergelijkbaar, enkel de control (blauwe lijn) is op lange termijn wat anders, maar dat is logisch gezien de termijn.
Kan iemand die enorme verschillen verklaren?
Welke enorme verschillen? Pluimen zijn vrij vergelijkbaar, enkel de control (blauwe lijn) is op lange termijn wat anders, maar dat is logisch gezien de termijn.
